Na vosa lembranza, Corme

In Memorian.

Velaquí o noso pobo entre os anos 1910-15 da centuria pasada. Quedou a vila pero foise aquel pobo. Mais a sémola non morreu. Enxendrou e xermiu un novo pobo coma unha árbore na primaveira. Porque non hai vila sen pobo, nin pobo sen vila.

E aí están pousando para o fotógrafo de quenda nun día de festa, ben de seguro. Non era Vidal naquel entón. Pero iso é o mesmo. Malia a tristura é que agora nós con máis recursos, non somos capaces de deixar testemuña aos nosos descendentes.

Fai anos que teño esta foto no meu baúl dos recordos, mais non poiden, no día de hoxe, resistir por máis tempo o deixar pasar esta data sen que saíse á luz pública o recordo dos nosos devanceiros.

¡Cantas veces a ollei e, tantas estarrecín de calafrío! ¡Quizais xa non quede ninguén e aínda foi estoutro día! Quedo pasmado ollando a un pobo que aínda lembro. Coñecín á maioría deles. Pero xa non están. Agás se algún vive, será agora centenario.

Mais, vaise o home, pero queda a súa obra, o seu recordo, a súa familia. Amais diso, eles están aí, no retrato, na nosa mente, no noso corazón. Porque eles son o Corme que nos trouxo á vida, os nosos ascendentes, devanceiros e vedraños. Sen eles, nós non estariamos acó.

Tampouco coñeceron as televisións, os avións, o teléfono e menos o móbil. Nin soñaron coa lavadora; nevera; lavalouzas e por suposto coa luz eléctrica. E foron felices. Sen présa e con lecer para todo. Non coñeceron o estrés nin souberon do psicólogo, non lles fixo falla.

Hoxe e mañá é o seu día. A data de lembrá-los con máis agarimo. Uns faráno rezando e outros a súa maneira. Hai quen di que é a súa festa aínda que a min éme de mágoa aceptalo. Son moitas as veces que maxino se é que nós pasamos pola vida-tempo, ou ben é ó revés.

E deixo que cada quen olle nesta foto, como paseniñamente vamos pasando pola vida. Quedo abraiado cando escoito dicir: "Hai que xogar a partida para "matar" o tempo". No meu senso non cabe esa verba, o tempo, a vida, hai que aproveitala a máis non poder.

Reiterando a lembranza dos nosos ancestros, gardade con agarimo esta foto tan de noso.

Corme, un de novembro de 2008.

O canciño da Señora (1.850)

O canciño da señora.
Ano: 1850

(Conto baseado nunha historia real. O meu respecto ás persoas que queren os animais)

Chamabase : María de las Mercedes y Ángeles del Rosario Pena de Casares. Ela, o canciño non. El, o can era Perrusqui. Ela viñera facía moitos anos de Ourense en busca de noivo logo de percorrer as outras tres provincias. Pero nada, na Cruña tampouco atopou. ¡Era visto!
Unha tarde chegou na caravana de cabalos tipo "wirlicote" (de todo luxo) que facía a liña de ricos dende a cidade ata á Ponte, (naquel tempo aínda era a Bouza). Segundo ela dixo, era de "clase alta", a familia suponse, pois ela só debía medir o longo dunha vara de chamar as vacas. ¡Sen contar o aguillón, por suposto!
Ai, pero de contado houbo que trata-la de dona, pois, pequena si, pero "véigana os demos.“La mar me coma” senón se fixo unha autoridade na bisbarra. Seica traía un título de facer escrituranzas e rexistros de terras e casas. A súa familia debía ter predios e cartos que logo lle mercou a mellor casa da Trabe. E cunha coutada ó Norte toda chea de froitales. Quería unha casiña soleada por mor de non arrefriarse, pois a quentura de Perrusqui non a daba amornada. Nin coa lareira chea de cepas de piñeiros cernís quencía a señora. ¡Pero con casa e todo, non apareciu un galán a quentara!
¡Era moi engaranida a pobriña! Debera sofrir o tangaraño de pequena polo trenca que ela era. A perna dereita mesmo parecía a Lúa cando vai no Cuarto Crecente. E a esquerda pois iso, o Cuarto Menguante. E así brincaba Perrusqui por entre as pernas dela mentras ían pola Vereda deica Tella á Misa. (Dicían as malas linguas que tamén foi o único que atravesou aquelas pernas. Bo é algo). ¡Pero ollo ó boi, era a Señora, así con maiúsculas! Que non ollase un sorriso en ninguén nin un chiscar de ollo.
Unha noite do outono con vendaval e maruxía, estabamos tomando unhas cuncas de tinto con castañas de coiro na baiuca do Baiés. De súpeto chega o noso amigo Pepe: ¿Non sabedes que pasou logo?,dixo case sen alento pola présa que traía. Nós trememos en ver a súa face pois, mesmo pensamos que vira algún espirito.
“Morreu o canciño da Señora, o Perrusqui”, dixo el por fin. “Mecághona tós, pois hai que ir ó velorio, non queda máis remedio”, dixemos a unha. ¡Calquera faltaba ós velorios dos señores naquel tempo! Ó médico, cregos, mestres e caziques, nin se che ocurrira faltarlle.
De contado pillamos camiño e en catro choutos estabamos alí. Xa case non había sitio no cabanel. Falaban que morrera de balbesiosis por mor dunha peste de pulgas e piollos. O albeite de Anllóns non tivo nada que facer. Subimos ó sobrado e alí estaba o “finadiño” na cama principal deles, ou sexa, no leito conxugal. Un edredón de algodón ata o pescociño. Na cabeza, debaixo da caluga, un coxín de puntilla de Camariñas. Pero coa lingua fóra e babeando pola súa enfermidade. Tal cousa foi que houbo que poñerlle un babeiro de liño de Carreira.
Daquela non había iso do “necromaquilaxe” que fan agora, que senón..., tampouco ía sen el. Dúas plañideiras laiaban a máis non poder.¡E alí estaba ela ó pé do cadaleito que estouraba en bágoas! Era o home que tiña, viúvas hai que choran ben menos. ¡Ata sentimos un calafrío con tantos chantos! Pobre muller, que tan soíña quedaba. ¡Malia, non era de extrañar co feíña que ela era!
Aló preto da media noite subío a criada cun pucheiro de cascarilla e roscas do Couto a fartar. ¡Carallo, aquilo fixo cambear a cousa; roscas houbera que, abofé valiu a pena ir ó velorio!
Ó serán do outro día houbo que irlle o soterro de Perrusqui. ¡Que menos logo da parva da noite! E aló saiu a caixetiña branca o mesmo ca dun anxeliño. Pero de rico. Ó pé da porta unha calesa con dous cabalos brancos engalañados de puntillas esperaba ó “finado”. Segundo falaron alí, ata lle quixera poñer crego. Pero non atopou. E saímos tras do carricoche ata o cemiterio coa boina na man. A Señora dentro con velo negro. E nós silandeiros sen dar fala. ¡Calquera lle faltaba ó respecto á Señora!

Chegados alí, un rezador de velorios liu unhas ladaiñas en "Latín". Cun ramo de oliveira e loureiro de domingo de Ramos, salpicou con auga bendita a destaxo. As plañideiras laiaron de tal maneira que seica se ouvío en Carballido. A viúva (digo a Señora), non daba enxugado as bágoas. Ata nós estarrecemos. Tamén virara o tempo ó Norte que pelaba o frío, todo hai que dicilo.

E nada de soterrá-lo na terra; para un nicho e con lápida de mármol. ¡Ai non! Dicía así: A Perrusqui, mi más fiel amor. Jamás te olvidaré. R.I.P.
Logo do enterro e baixando a costa da Capilla dixemos: ¡Xa quixeramos nós ir tan chorados! Non obstante cómpre dicir que a señora Pena de Casares, quedou con pena pero..., sen casar!.

Carta a Carme

O Ceo.

C/.Rúa do Pai, dereita.

(Resposta á carta do 28 de setembro).

¡Ai, Carme, pero ti logo estabas no Ceo? ¿E eu sen saber nada de ti? ¡E chorando no cemiterio coma unha vaga de mar, que mesmo reguei con bágoas as túas frores! Tanto abrouxaron Carme que, aquilo case parecía un xardín. ¡Que parviño fun! E doce anos de loito con gravata negra e lazo nas mangas e nas lapelas. ¡Mais agora xa foi oh, pero coido que mo teñas en conta, muller! No fondo alédome, malia o chorado.
¡Ai, pero ollando o teu retrato..., se estás o mesmiño ca de moza! O que non me gusta é ese viso sen mangas que tés vestido, (máis ben espido) é moi provocativo e sinto celos por moi santos que sexan aí. ¿Quen che dí a ti que non pode haber algún “rincidente”, como pasa acó agora? ¡Ten coidado coas tentacións que logo te botan para o inferno! Tapa os hombros con aquel dengue que leváche ó casamento e logo vestincho na mortaxa, oh; máis agora que vén o inverno.
¡Cáeme a baba ollándote Carme! E tés o cabelo froreado, non coma cando casamos que tiveches que ir co velo tapándo a permanente que che fixera o día antes túa cuñada Estrela.
Na procura de ir preto de ti, xa non dubidei no que me escribíche: deixarme morrer e ir xunto túa. ¡E xa non durmín pola noite nin o pensei máis! ¡Pero logo a mañá, olleime no espello e de socate pensei: ¿Como vai quererme agora, con esta face tan chea de engurras?
Carme, son o vedraño do Porto, ou sexa, o máis vello. ¡Ti tan boa moza aínda e eu eivado, sen cabelo, con caxato para non caer e coas zapatillas arrastrando os pés! Logo, a barba branca e sorrindo sempre coma un parviño. Xa non sei se terei dese “azreime” que hai agora.
¡E tés razón Carme, tampouco atino na bacenilla á hora de mexar! ¡Agora doume conta porque teño o chan do retrete tan roído! Entón caín da conta e maxinei..., con tantos divorcios que hai de cotío e sendo tan guapas as parellas, para que me vai querer Carme a min?
¿E aínda te celas polo de aquel día na misa? Pois vou contarche para que saibas que che sigo sendo fiel: Entramos un domingo á hora da misa, meu curmán Pepe e máis eu. Por costume, sentabamos tras da porta nun tallo vello e ata me arrefriaban os pés por mor da corrente. Pero el sempre o mesmo: que tiñamos que quedar alí. ¡Logo as mulleres ían entrando pretas de nós, e..., queiras que non, os ollos vánse sen querer, miña Sta. Lucía bendita! ¡Ai, pero cando chegou o sermón: “Todo aquel que peque con la vista y el pensamiento, es igual que si lo hiciera de obra.”. Nisto Pepe dime no oído: “Curmán, vamos daí pra casa que tantotén, xa tamos en pecado”.
Logo de aquel día deixeino quedar e pillei para a tribuna. ¡E só vexo ó cura! ¡E a ti, Carme! Un afillado vendiume un “móvile” vello e púxome a túa foto na tampa. Mentras o cura non sae, érgoa e bótoche unha mirada.¡Ai non! Estoutro día tamén quixen chamarche por el, pero veu o rapaz e díxome que ó Ceo non había “combertura”. Penso que me estafou o imberbe.
Tamén me dís se ollo no xardín algunha vella. ¡Pero Carme, se xa non vexo nin coas lentes! Home, algunhas mozas altas cando pasan pé de min, aínda as cotexo comparándoas coas vellas encraquenadas. ¡Pero é sen querer Carme, xúrocho! Amais diso, non te dás conta que son retataranetas nosas?
Para que vexas que boa honra teño, cóntoche: Fun falar co cura tal como dixeches. Leveille uns percebes, pero nada, que non picou. ¡E iso que non eran mexóns do Canteiro, eran do Cabo! Entón comecei a falarlle que me chegara carta túa do Ceo. ¡Non viras ti a cara que puxo! “¿Non ve, o queu lle dicía, hai Ceo ou non?”, dixo todo ledo e dando choutos. “E..., mirusté, Carme di que me confese e haber se mos pon sequera por veniales para ir pé dela”, díxenlle e seguín rogándolle cos percebes. “Que non oh, leve os percebes, o que vamos facer é confesar eses pecadiños”. E aló me levou á Sacristía, pois de xeonllos non termo. Pechou as portas e alí sentamos coma pai e fillo. ¡Ata me puxo unhas sotás vellas sobre das pernas e nos ombros polo frío!
E fomos repasando dende o primeiro ó décimo. Non deixou ni un esquecido. ¡Que memoria ten, ché! Pero a teima del era o sexto. ¿Non sei porqué? Logo díxenllo todo: O roubo do cabrito en Allarís e muxir as vacas no monte coa fame que había; a luz a D.Manolo dende o balcón con uns arames; peras, mazáns, castañas de coiro e noces. ¡Ai, e que nunca fixera iso que hai agora: o da renta ó Estado. (O que me esquecío dicirlle foi que non confesara dende a primeira comunión)
“¿Pero de verdá señor Corme que non ten máis ca iso?” “Pois..., queu sepa, non teño así mentes de máis, non”, díxenlle. “Bueno oh, senón ten nada no sexto, no resto calquera temos máis. Escríballe a súa Carme que xa está todo arranxado. ¡E xa ve que non fixeron falla os percebes!”, díxome todo ledo. “¿Logo vai poñermos por veniales?”. “Nin iso oh, vostede está a salvo, usté vai para o Ceo”.
Éche un cura moi moderno, Carme, e non vexas tí como celebra a Misa! Mesmo a fai cunha ledicia que ata anima a ir e a comungar (agora chámase o pan do Señor). Logo faleille de cear xuntos os percebes con cachelos e arrufouse. ¡Puxémonos verdes! Despois, ata me axudou a facer a penitencia. (El de paso aproveitou e fixo o rezo diario, pero eu fixen o parvo pois ata me veu ben porque xa non lembraba o Credo nin as ladaíñas no Latín).
Agora Carme es ti quen xulgas se me queres ou non cando olles o meu retrato. Caso diso, pecharei a porta, meterei a chave pola gateira e ireime xunto túa. ¡Acó xa non pinto nada! Na noite escura estarrezo de frio na vella cama de xergón de palla e almofada de la de ovella. ¡E xa ves, estou preparado e en graza de Deus! Segundo el, o cura, non “piquei” no sexto pra nada e..., e o resto tantotén!
Quérete o teu Corme, Carme.

P.D. Mándoche isto por un "emilio" deses de "entrenet", que chegan máis axiña.

O grilo e a grila

O grilo e a grila

Unha noite de claro luar, na que todo era un doce grilar, un griliño dicía a unha grila:

“¡Eu tamén quería grilar!”. “¡Pois grila, grila canto ti queiras, que griliñas hai sen grilar! ” “Eu son grilo novo, e non sei que é grilar, e as novas non saben, do grilo un grilar”. “¿Que queres griliño, comigo grilar?” “¡Se ti me ensinaras, contigo a grilar, despois eu grilaría ás grilas ó par!”.
“¡Ai, vaite preto griliño, e cos grilos ponte a grilar, que a noite aledan co seu ledo cantar!”. “¡Pro, ti non entendes, que eu non quero cantar, o que a min me preme é saber grilar!” “Mira griliño novo, que teu pai foi griladeiro, pois con el eu aprendín, a grilar con el primeiro”. “¿Logo, sabes ti quen foi, o grileiro de meu pai?” “¡Ai, filliño do grileiro, que teu pai foi griladeiro, á miña grileira viña, cada noite silandeiro!”
“A ti meu pai te ensinou, a grilar na túa grileira, mais a min non hai unha grila, que me ensine a griladeira”. “Pois ven acó meu griliño, e baixa á miña grileira, que teu pai me ensinou a min, e a ti grílote de primeira”.

A nobreza de Corme

Velaí a tendes, á nosa aristocracia. Ano 1929 na praia do Osmo. O primeiro pola esquerda era o "famoso" D.Darío con traxe de baño a raias-cebra, moi sexi. O do seu lado outro máis sexi aínda que dá que pensar. E o do centro, pernas abertas e bañador completo: D.Juán Ponte que parece de bon ano. A súa esquerda, un de paxarela e lentes tipo Chopín, ata ía así á praia polo de impor o seu respecto, debía ser o galeno do pobo. ¡Logo ollade o que está deitado: Sombreiro, traxe e zapatos de boscal con solas dobres! Debía ser o xefazo do pobo. ¡Pero que porte e prestancia, meus! E canta ledicia en todos eles. ¡Non é de extrañar!

¡Malia, que mágoa a deste Corme! Agora ata non temos aristócratas para presumir deles. (Enténdase mantelos, que aínda cambea a cousa). ¡Pero pensade un pouquiño o que sería a nosa vila a día de hoxe: Unha boa aristocracia, con traxe, camisola abotonada e chaleco; paxarela e un bon sombreiro chapeu; xogando no casino ó dominó e logo á saída da misa do domingo fardando polo Campo con aquel reloxo de cadea ó peto e fumando en cachimba! Iso sería un pobo de alcurnia e senlleiro en toda bisbarra.

¡Está visto que do cabazo sen millo ata fuxen os ratos ! (Sen ofender a ninguén, é unha frase vella aínda que non sexa unha bella frase). E así nos pasou a nós, quedamos sen ter quen nos comera o millo, os pintos e besugos; patacas e ovos; pernil e un longo, etc. ¡Ou tamén fuxiron por non haber etcéteras, vaite ti a saber! O asunto que Corme non é o que era sen a súa nobreza. Antes os rapaces pasabamolo día dando os "buenos días don...", e en castelán. Aquilo ata che enchía o peito aínda que..., o estómago fora valeiro. Amais en "castrapo" ¡Casemente xa o criamos: que eramos de Madrí ou da Cruña, ai non! Así tiñamos educación, non coma os de agora que pasa o mestre e: ¿Que pasa, tío?

Pero que tristura, non temos a quen saúdar nin manter, porque, dicídeme vós: ¡Se un pobo non dá para manter a media ducia de nobres, tamén vaia por Deus! Pois non, non debe de dar cando todos se foron e non voltaron. Antes tiñamos que pagar a Bula, a Oblata, a contribución ó señor do cabalo, a renda das leiras ós señores, a maquía no muíño e..., que sei eu cantas cousas máis. Ata os funerais eran con dez curas. ¡E con almorzo, non como agora que só veñen dous e a seco. ¡E sobraban cartos, la mar me deixe!

Por iso meus, eu boto de menos unha boa nobreza, o que agora se coñece como a Jeet Sett esa de moda. ¡Pero xa non é o mesmo! ¡Esta xa non levan chapeu, paxarela nin caxato!.

Velaí o tendes.

Cazado "in fragancias" do verde Valarés. E así nos quedou. Xantado e pillado. Coas mans na masa, ou..., mellor dito no formento. Abraiado, ollapeando e..., os bailaríns en seco total. (O de seco é un dicir, pois xa non estabamos aló moi enxoitos). Tanto foi así que, Ramón, o xefe parrilleiro do Chiringuito, tivo tempo de sacar a cámara e "plasmálo" para a posteridade. ¡Porque, a verdade..., "pasmado" xa estaba!

¡Mais, non foi polo que estades maxinando: que é un vello verde! Non oh, non; o conto foi que quedou negro en tal ver pois o cabelo xa o ten branco. ¿Que viu logo? ¿A unha moza en bikini?, nada, auga pasada. ¿Os figos da figueira?, menos aínda, non hai o primeiro. ¿Unha parella bicándose?, iso xa non ten mérito. ¿Unha rapaza bicándo ó mozo...?, cousa normal.

¿Logo, que coime ollaba? O que é durmir..., tampouco se lle vía cara de sono, aínda que esa barriguiña chea de churrasco..., vai parecendo a da felicidade.

Pois nada, que tivemos que confesalo cun chupito de Sta.María. ¡E vaia se "cantou" baixo os brelos da figueira! ¡Pois cantar tocando non hai maneira, o único..., tocar! Menos ese día que no tocante ó tocador, quedamos sen "tocón".

¿E que nos "cantou" ? Pois a verdade: que ollou mentras tocaba Paquito Chocolatero, a "un bikini dentro dunha muller". E así nese intre, quedáramos en seco coas mans "entrebicuadrilladas" nas "entremedias" cando estabamos co Paquito subindo e baixando os cadrís, mentras berrabamos iso de: ¡oh, oh, oh!

"¿Pero vamos a ver, ti tás ben, como vai ir un bikini dentro dunha muller?", "sería unha moza dentro dun bikini, dí a verdade oh, que non pasa nada", dixémoslle. Pero era verdade: "cando un home ten razón hai que darlla", dicían nosos avós. E estaba ben da vista. ¡A verdade, tampouco bebera máis ca auga!.

O asunto fora que viu baixar do monte unha parella bicándose -ata aí, normal- pero á señora saíanlle as chichas fóra do "suposto bikini". E non se lle vía. O bikini. ¡E o noivo..., ai o noivo! Oitenta anos sen arrebolar e apretándo que é xerundio, bastou ollalos na area "arru/rrolándose". ¡E así quedou o noso tocador, sen alento en tal ver! E matinou, pensou e cavilou: "¡Estou acabado..., e con vinte anos menos!".

Tivemos que darlle a razón, era de lei. Un café de pota con gotas, foi a maneira de arroufalo para voltar ó estribillo de Paquito.

No descanso e cunhas pingueiras no descafeinado (sen que el se decatase) tamén confesou máis cousas: Que xa na orquestra lle pasaba a miúdo, máis, como home formal que sempre o foi, colleu os seus teclados e xirounos á dereita ollando ó batería. Pero nada, tampouco tivo sorte, pois nas salas de festas con balconadas atopábase co mesmo problema. ¡Señor, para que lado me xiro agora, só me queda atrás ou de costas ós compañeiros!

En vista do visto e por ter tan boa vista, o seu fillo cortou polo san e terciou taxante: "Pá, á casa. Xa tá ben de andar por aí despistado".

Segundo el, tivera razón o seu fillo: podía coller unha torcedura de caluga. Segundo nós, era de lei que quedara aberto do peito en tal ver. "Pero home, se nós estamos coma tí; a excepción non fai a regra", dixémoslle. "Xa, pero debe haber regras de car...ballo que fan a excepción", dixo el.

¿A verdade? Que a "noiva", en teoría, debía ser 25 anos máis moza ca o "noivo". ¡Era visto!

A peña.

Cousas de Corme

Un andamio para a historia e un peirao con fronteira.

Pois iso, meus: Que despois de case nove meses e cansos de sufrir as nosas protestas, parece que Sanidade, segundo dou a coñecer estes días, están cavilando para que puxeron o andamio. ¡Non é de extrañar, dende o 18 de febreiro! A verdade que xa fai falla ter caletre para non olvidarse do que ían facer. ¿Sería para arranxar a ditosa cornisa da fachada da Casa do Mar? ¡La mar me deixe se o entendo, isto é superior ás miñas forzas! ¡Co que custa un andamio por día e para dar un pouco cemento que o facía calqueira albanel de Corme nun par de días! Logo vén o do orzamento, enténdase presuposto, no que a estada (andamio) levará miles de euros para un par de sacos de cemento que van usarse. (Antes iso do orzo...,orzón ou algo así, era unha sobrecella infectada. Colleu o nome porque un albanel canso de non cobrar o presuposto, púxolle un ollo o mesmo ca un orzo ó executivo de quenda. E..., velaí o nome).

Pero volvendo ó conto, quizais estou nun erro e a obra vai ser de armas tomar. Se é así, benvida sexa, pido perdón. Mais se é como eu penso, tampouco llelo perdoo a eles, ós que todo arranxan cando están na oposición. Pero o que máis mágoa me fai, é que nos tilden de inconformistas ós cormeláns. ¡Pero se somos do máis sofrido que ollei en toda bisbarra! ¡Non me digades que non queda ben esa tule transparente verde, sobre o fondo branco da Casa do Mar! Ata parece un vestido de voda.

Non entendo de cores, pero coido que un "azul celeste" polo lado de vendaval, ata faría xogo co verde. ¡Verde que te quiero! Ou un "rojo fusia", a cor dos namorados que "fusian". ¡O que pasa é que non vos decatades que agora hai unha muller de xefa! E...,que dicirlle a unha dona, que non saiba de gustos e vestimenta?. ¿Que saberemos nós?

Así que o dito: deixar a cousa que, entre unhas e outras, o noso andamio-estada, vai camiño de ser monumento histórico e vai chegar ó seu tempo: aos nove meses. Apadriñarémolo. Namentras o siguen pensando, poden usalo as nosas mulleres de colgadoiro e poñer a roupa ó clareo, é moi soleado á tardiña.

-----------------------------------------------------------------------------

Mais as cousas deste noso Corme non acaban aí. Veño de facer a miña andaina diaria e atopeime na Ribeira cun letreiro moi bonito co logotipo da Xunta: "Prohibido o paso a toda persoa allea ás funcións portuarias". Parei en seco o mesmo ca no stop da Ponte (pois aquí nin siqueira temos un de segunda man), e ollei, ollei de esguello se había algún gardán (polo da multa), pero non. ¡Ó mellor tamén ía cear!, pensei. Logo, vexo toda Ribeira e o peirao ateigado de barandales brancos por mor de non caer a xente ó mar. As furtadelas fun indo ata o muelle e cavilei: ¡Se caio ó mar, a miña viúva non cobrará por min, ben de seguro!

Xa de volta, pero agatuñado ó socairo das casetas, (polo da multa, pero máis por non caer ó mar) seguín co crebacabezas: Se está prohibido o paso, para que poñen barandeles? E se poñen barandeles, para que está prohibido o paso? "La mar (non) me coma se o entendo".

Corme Cháns Cousillas.

Calamares Made In Corme

Así como ledes: Calamares Made In Corme. O asunto é que aínda non houbo tempo de rexistrar a marca por mor de pescalos. (Hai que ter cuidado que, con tanta présa que levan, nunha esquina crávanche a cana nun ollo). Aquí, o que non corre voa.

¡Pero, que cara de felicidade cun só calamar! Na miña vida tal cousa vin e iso que xa non son un imberbe. ¡Mais...,velaí o tedes con esa face de ledicia e dándolle envexa ós seus amigos que xa tiveron que fuxir! ¡Agora que entrou o calamar!

Non se fala doutra cousa neste outono cormelán: de envexa para os do Mediterráneo. Se paseas polo Campo, calamares; nas baiucas durante a partida, idem; nas cánebas mentras mercas o azucre; nas casas, máis do mesmo. Pero o triste -perdón, máis ben de ledicia- é ollar a Fonte do Campo á hora dos chiquitos ó medio día. Non hai cabida no Pilón todo el rodeado de calamareiros. ¿De que falarán?, cavilo eu dende a ventá da cociña. Abro un pouco a vidreira e escoito: "¿Cantos collétes hoxe?" "E ti, cantos pillátes?" "¿A que hora fótes?". "¿Viñétes xantar ou xa seghites?". Ata me fai lembrar cando había cola de sellas e caldeiros ó longo do chan na Fonte:"¿Quen tá detrás do picho?", preguntaba a/o que chegaba.

Mais o conto non queda aí, o peor e a trifulca sobre das poteiras: "Eu pedín unha a Bilbau",dí un. "Eu fun á Coruña onte, e xa non quedaban das pequeniñas", quéixase outro. "¿Que saberedes vós, senón tendes pu...ñetera idea?: eu cunha do ano pasado collín seis quilos", saca peito o máis entendido. ¡E marchan xantar cheos de raxeira, o mesmo ca os rapaces!

¡Pero eu non son capaz de pescar un! Cando no paseniño da noite polo peirao, ollo semellante crime, ata mesmamente arrepío. ¡Tamén vai vindo o inverno, todo hai que dicilo! Pero non, non é iso. ¿A vos parécevos ben pillar esas criaturiñas recén nacidas e..., veña, ó cesto? ¿Que dirá súa nai á hora de ir pa cama e os seus calamariños sen aparecer? ¡ Ai, o que ten que pasar unha nai!

Malia isto. ¡Que cara de interesante pon o que xa ten media ducia! Case parece o descubridor dun novo invento. ¡E os demais..., ai..., que cara cando ollan de esguello ó do lado enchendo o cesto! E así, con esa cueldade, sácanos do frio mar e..., ó aceite fervendo.

¡Pero hai que dicir a verdade: Están pa chupar os dedos!

---------------------------------------------------------------------

P.D. Aviso ós navegantes, digo..., ós calamareiros que se foron: Está entrando moito calamar con esta maruxía. Vinde axiña, abofé que vale a pena, ou, non ollades a felicidade de Rafael?. ¿Iso? Iso non hai cartos que o paguen. ¡Ai, meu Corme!

Carta ó meu Corme

Nota:Este é un traballo de ficción, onde creei un personaxe:Corme Cháns Cousillas, o fundador do noso pobo (ano 1.105). A súa muller, Carme, é a nai dos cormeláns. Ela (morta), foi para un utópico "Ceo" na diáspora coa maioría dos seus fillos e Corme séntese cada vez máis só sen os seus apelidos. (Corme está xa escribindo á súa Carme, para desfogarse con ela).

----------------------------------------------------------------------

O Ceo, a 28 de setembro de 2008

¡Ai, meu Corme!:¿Como tás cariño? Por fin hoxe podo escribirche pois ata agora non tiñamos correo. Estamos tan lonxe que aquí as cousas chegan con moito retraso. Acó só hai paz e tranquilidade, sen tantos inventos como tedes aí. Tampouco temos teléfono, nin falla fai, o único é que podemos ver todo canto facedes. Cando non hai néboa, claro, aínda que a capa do ozono agora déixanos ollar máis a miúdo. Seica está furada o mesmo cos calcetíns que eu che zurcía.

Mándoche un retrato meu, fíxate que estou coma cando morrín, acó non pasa o tempo por ninguén e casemente valiu a pena, só o sentín por ti, meu Corme. Tampouco temos falla de comer nin hai frío, xa ves como estou, acó non se dá pandolada: só rezar, pero tamén é boa cousa e algo hai que facer. Amais diso, pasan lista aínda que somos poucos no Ceo, sabes? Aquí non entra calqueira. ¡Xa ves que tan boíña fun que non te enganei con ninguén!
¿E os filliños que quedaron aí ? Moitos xa están ó meu abeiro, pero os outros? ¡Ai unha nai, unha nai sempre é unha nai! ¡Ai, meu Corme, meus filliños, que tan orfiños estades!
Matinando ben, quen ti eras e quen ti es? Aínda que..., ben pensado, tamén vas no seu tempo. ¡Ou sexa, que es un vello, coma quen non quere a cousa! Nin máis nin menos. E agora que vén o inverno: Catarro, bronquios, tós, gripe, artrite nos xeonllos e..., eo cura, pois a botica xa a tés fundida. ¡Mira, ven xunto de min que te quero ó meu lado, pois sen min non sabes quentar unha auga nin frexir un ovo! ¿E aínda te queixas de non atinar na bacenilla á hora de mexar? O teu é vicio meu home, non sabes logo que hai próstata? ¡Claro, nos nosos tempos non había nada diso!. Haber se o vas entendendo oh, hai que vir pillando camiño do Cubeiro, xa non sei coma o amplaron para catro que quedades. Tampouco é capote, meu Corme. ¿Que queres facer ti soliño, sen fillos, netos, bisnetos? Os retataranetos nin te coñecen. Xa non tés a ninguén, eles, o que non corrío voxou buscarse a vida. Daquela tiñamos máis de tres mil filliños. ¿E agora cantos temos? Nin o milleiro. E así estarreces de melancolía Corme ¡ Meu Cormiño!.
¡Estabas moi acostumado ós teus!: “Mi pá, podo ir ó baile?” “Padriñooo, podo ir ata a Ribeira xogar na Solaina?” “Meu sogro, oío, podo ír á misa?” Ou cando eu che dicía:"Corme, meu home, podo botarlle unto e fabas ó caldo?" e así decotío. Pero as cousas cambearon meu home. Agora ós vellos chímpanvos nunha casa desas de recollida, o mesmo que ás neveiras e lavadoras esas que tedes agora. Estades nunha era moderna que todo é recoller. ¡Ai, ten coidado non caer no contedor do lixo que te leva o camión e prémete o mesmo cas sardiñas en lata.

¿Lata, sardiñas? ¡Ai, xa, agora que me acordo, ti estabas afeito ás que viñan nunha tina de madeira e logo cunha caneca botarlle un groio de purrela, aquel viño cativo que mollaba e pouco máis! ¡E con cachelos, cata que carallo, perdón: coime! Ai oh, pero agora déitaste cun yogur e esmoreces de frío. Tampouco estou eu pa quentarche os pés, todo hai que dicilo. E logo soñas. Pero non é coa panza chea, o teu é debilidade, esvalías e soñas..., soñas cos tempos pasados.

Dezaoito baiucas para os viños eas partidas de tute na vella Torriña. Unha ducia de cánebas onde mercar: unto, arrós e aceite; arenques salpresos e todo miudallo que facía falla para o lar. Amais por cuarteróns ou reais de vellón. E todo envolto en papel de estraza (así duráche tanto) pois agora xa ves, bolsas de plástico. E así morre a xente nova. (Eu tamén morrín nova oh, pero foi cunha torta de calleiro moi quente). Tamén había catro ou cinco tafonas onde mercar pan e broa, pero na esporta de palla, que xa recendía de seu coas fungallas do mes. ¡E que sei eu, así un lote de cousas que agora botas de menos!.
¡E con tanta modernía que temos, que tan maliño estou!, quéixaste de cote. Éche o que hai, meu, e tés sorte se non te levan á Cruña e te deixan nunha gasolineira, ou trás dun estaribel nun “continente” deses mentras enchen o carriño, xa non é o primeiro. Así que o dito, vai pé do cura, axeónllate, confesa os teus pecados e fala con el haber se colan por veniales. Págalle a oblata antes, que senón..., xa a tés clara: Ó purgatorio. O inferno sería moita bicoca para tí, hai moi malas compañas. E para o Ceo...,ai amiguiño, ó Ceo bótalle terra. ¡Como teñas algún pecado no sexto...! Aínda recordo como ollabas de esguello as pernas dunha moza na misa do domingo mentras o cura lavába a louza. Non sei como andarás, pois os mariñeiros...,pro deixa que, como te olle cunha vella no xardín verás ti. ¡Aínda que coa falla de homes que hai agora, o mesmo che cae unha nova!

Pero ben, vou darche unha ocasión para salvarte. Morres e cando o cura diga no Cubeiro: "Dale Señor sepultura a su cuerpo y que sú alma vaya al Cielo". E xa está, ó Ceo. Así que, escríbeme axiña, e mándaa por unha nave espacial que veñen preto de aquí . Ata acó lévalle o seu tempo. Ah, e pon o nome dunha monxa no remite, senón non pasa pola porta: San Pedro é o mesmo ca aquel fielato que había antes na entrada da Cruña con dous carabineiros nunha garita. Ollaban as cestas ata ó fondo: Ovos, grelos, un galo, xenos, repolo, unha tiriña de touciño, etc. Pois iste Santo é o mesmo.

Bicos da túa Carme, Corme.
Publicado por Administrador en 1:13 1 comentarios
lunes 29 de septiembre

Lembrando os nosos bailes: As Delicias

Os nosos salóns de baile
Hoxe: As Delicias

E só me queda falar das Delicias, en Corme Aldea: Aínda que recordo haber baile nel, era eu mui rapaz para ir deica riba pola noite e tampouco poder entrar. Non teño datas de cando abriu pero debeu pechar sobre os anos 1960 segundo as miñas contas.
Nas Delicias, e antes do devandito ano, ensaiabamos a banda de meu pai ós domingos todo o día. Lembro que á tardiña, quedaban alí os máis mozos da banda para tocar pola noite. ¡Caiame o ollo -se son sincero- o feito de non poder quedar! ¡Malia que... só era un púbere, un imberbe!
En canto ó local, o palco estaba colgado fronte á porta principal e o salón todo el pintado con fermosos cadros de paisaxes e outros que non sei describír. Só un deles, creo recordar, semellaba a un xardín con pavos reais e con moito colorido. O pintor era o señor Serantes, quen asemade adicábase a escolante e ensinaba ós futuros patróns de Corme. Era un home moi polifacético e preparado naquel tempo. Foi mágoa que as súas pinturas se perderan, pois coido que a día de hoxe terían o seu mérito.
Unha anécdota deste salón -que tiña porta de postigo polo lateral do Sur- foi parecida a que antes lembrei do Miramar: Tamén alí estaban ateigadas as nais das mozas e outras fisgonas. ¡Ai pero... unha noite, os rapaces da Aldea foron ás cortes das súas casas!
Cuns envases de lata, pasáronllelos ás bestas e facos polas “súas partes” acuguládoas de moscas e atabáns. De volta e na escuridade do carreixo, deixaron as latas abertas baixo as saias das alí apretugadas. E fuxiron, por suposto, antes que se decataran. Sen dar pío, a que máis ea que menos mosqueou a fume de carozo.
Pero na vida todo ten un comezo e un final: Nos primeiros anos da década dos sesenta, un novo abrente amosaba un cámbeo na sociedade. Aparecían os primeiros televisores aínda que só en escasos locales públicos. Os turismos ían entrando en escena, pero non só co volante en mans de pseudo feudales e ricos de parroquia. A emigración deixaba entrever unha nova vida e un cámbeo social onde a muller, por fin, podía acceder a un posto de traballo sen prexuízos de antergos tabús.
Así, a mocidade colleu ós domingos: Hortachica, Perillán e Alto da Costa abaixo, pois ademais estaba o cine Olga e algunhas cafetarías onde entreterse. Unha páxina histórica pechábase coas Delicias, como o mesmo sucedeu e sucedería, cos antes mencionados e os que pecharían tempo adiante.

----------------------------------------------------------------------------------------

P.D. Non quixera pechar este capítulo sobre das Delicias, sen facer referencia a un antergo salón do que tiven referencia na testemuña de Angelito Cousillas.

Vivían eles, a súa familia, na casa que hoxe é de Ramón de Xerpes. Entre esa casa e a de Fariña había un salón que era conocido coma : "Dos Bochiños", por ser este un apodo familiar desa familia.

Contoume Angelito, amigo de toda a vida, que na procura de aforrar luz -naquel tempo de D.Manolo- un día e sen saber seus pais, subeu a unha banqueta cunha subela na man; fixo un furadiño na parte de arriba do contador e..., engulíu un alfiler dos de "cabeza negra" ¡ Ata facer frear á "rodiña!".

A cousa foi de marabilla, pois a "rodiña" apenas xiraba. Pero...velaquí que un día o cobrador dos recibos sospeitou que un salón de baile debía consumir máis kilowatios. Sen máis, pasou a man por riba do contador e atopou a cabeza do ditoso alfiler.

"¡Que malleira levei de meus pais!" "¡Foi peor o remedio ca enfermidade!" ¡E iso que as bombillas naquel tempo só eran de 25w! Malia todo isto, non podía el frear o sorriso cada vez que mo contaba.