jueves, 30 de abril de 2020

JESÚS E MARÍA: UN AMOR NON ESQUECIDO


JESÚS E MARÍA: UN AMOR NON ESQUECIDO
Falaban un domingo á saída da Misa das 9 as mulleres do lugar de Coutarelo de que o Jesús de Pepe Pequeno, viñera operado, seica tiña pedra na vesícula. Eos homes noutra esquina do adro, falaban tamén do mesmo, agás que o Jesús, pena del, que ben estaría agora atendido pola súa anterga moza, a María, a  do Lugar de Baixo.
Aquela tarde, María, e despois de escoitar os remusmús de todo lugar, quixo facerse valer de seu, e romper cos dÍxomes- dÍxomes do lugar. Ou sexa, cos prexuízos. Sacando peito, saíu, saíu, pero aínda así sen deixarse moito de ver, abeirando os ribóns e matigueiras do camiño.
Xa na porta de aquela casa que nunca pisara, víu o postigo aberto e escoitou se habería alguén na casa. Ninguén, supuxo, solo dous gatos rebuldando sobor da lareira e enfarelados de borralla.
E berrou con forza: “Ou Jesús, tás aí ho?”.  E escoitou unha voz debre: “Tou muller, tou, sobe se qués”.  María, pisou aquela soleira por primeira vez mentras abría a folla baixa do postigo, a da gateira. Coa pel da galiña pola emoción de cruzar aquel umbral, olleou absorta sen saber se soñaba ou estaba desperta. Nunca tal pensara en facer. Até hoxe, por Jesús.
Enfilou as escaleiras da vella madeira de pino, e decatouse que a area dos chanzos, estaba tan rebuldada de arume e algún alcacén reseco que, casemente daba noxo. E cavilou: “Probiño, o que é un home solo”. Chegou ao piso e ollando á dereita vío no sobrado a cama de Jesús, que mesmo parecía a do Pascán, fóra a ialma. Alí estaba el acurrunchadiño envolto nunha vella manta de liño.
“Ou Jesús, como tás ho?”. “Como qués que tea, muller, cos pés pra cova”, dixo esvaecido de tan endebre. “Logho non hai quen mire por ti, ouh?” dixo ela achegándose. “¿Quen á mirar, muller?, ti non me quixestes e así quedei”. “Jesús, non falemos do que poido ser e non foi, xa sabes que non foi culpa miña,  agora  non ten volta atrás ,ho”.
“Xa muller, xa, todo por culpa de teu pai, que Deus o teña na Gloria moitos anos sen min, aínda que, penso que logho nos imos ver xuntos”. “Pro quizais arranxemos contas mais ben no inferno, e todo por culpa del, porque vós tiñades un cabazo de 16 pés e o noso era erguido sobor dunha pequena casadeira”. “E tamén a teima que nos tiña pola chousa do Bicarelo, que arre que lle cambeáramos o marco”.“Deixa iso Jesús, agora xa foi ho, e auga pasada non  move muíño”.
“Xa muller, xa, agora que falas. Aínda teño as cicatrices  nas costelas das vareadas que levei aquel noitecer no muíño da da Retorta cando estabamos…xa sabes, casemente no mellor”. “E leveinas, porque nos pillou espidos, que senón o meto na moxega mesturado co millo, e despois de sacudílo o tarabelo, sairía pola caneta, pero feito relón. E tiven que pillar braña arriba coa roupa na man e sangando ata a Fonte do Cornecho onde me lavei e vestín como puiden. Estiven 15 días na cama e contarllelo conto a meus país, sen remedio. Pro un mes despois, mi padre aínda chamándose Pepe Pequeno, case o mata cun fungueiro na corredoira da Ribadeira. E así quedamos ti e mais eu, namoradiños total e solteiros pra vida, María”.
“Xa o sei, Jesús, a miña vida foi de dor e sufremento, nunca máis ao baile fun nin outro mozo quixen, pero o pasado xa foi. Pro dime, como che quedou a operación, Jesús?”. “Como iba quedar muller, que non “pulso” as pedras polo.., xa sabes”. “Ou Jesús, pois mira ti que, mi madre, en paz estea, “pulsounas” na bacenilla ao dereitiño¨”. “Ai, claro muller, vós media que levades, se por aí saen as criaturiñas, non van caber unhas pedriñas?”.
“Mira Jesús, non comecemos con sátiras e falemos doutra cousa. ¿Ti xantáches hoxe?”. “Non muller,non, nin hoxe nin onte  probei bocado”. “Ou ho, que fan  aí esas latas de sardiñas valeiras e o pan reseso, Jesús?“. “Cala, muller, que mas cepillou o ghato mentres quedei masmorrado”.
“¿Vou logho facerche unha aughiña á lareira, Jesús?”.  “Ai, augha non, María, se me fixeras media ducia de ovos, ata os comería sen pan”. “Toma ho toma, que xa mo daba a alma e tróuxenche media bola, cunha tortilla no medio e unhas veiras de freba. E todo apretughado entre o mandil eo seo. Vai comendo logho, que baixo facerche unha augha”.
Deica aquel día, María deixou os marmurios de lado, e foi de seguido cuidar ao seu Jesús. Barríu, fregou e fixo limpeza  naquela  casa, das mellores do lugar, pero agora nas mans dun solteiro desdeixado total. Unha semana despois, Jesús xa era outro, pillara cor na face e xa termaba de seu. Pero o máis importante, o seu corazón comezaba a palpexar.
Aquela tarde, sentados na esquina da artesa e remexendo unha aughiña, Jesús acariñoulle unha man entre as súas. E mirándolle ás meniñas, non poido reprimir que das súas esvararan unhas bágoas: “María, pasaron 40 anos dende aquilo, pro nunca é tarde..e…non sei, por qué, por qué… non casarmos?”.  “Jesús, e onde imos nós agora con 65 anos?” “María, e onde vamos coma até agora cada un polo seu lado?. Foron 40 anos perdidos, os mellores, xa non podemos ter fillos, pro inda quedan os derradeiros, e sequera teremos conversa nas noites en véla e na trafega do día. E digo eu, por qué non aproveitalos xuntos?”.
Un mes despois e na cama xuntiños, rían e rían sen saber por qué rían. Don Eleuterio lles dera un sermón tan axeitado, que mesmamente non recordaban o intre de por os aneis, nin coa secura da boca o “si quero”. Soio aquilo de: Ata que a morte vos separe, que ninguén rompa o que Deus  xuntou hoxe  en matrimonio.

domingo, 26 de abril de 2020

HABERÁ QUE IR INDO PÉ DO CURA


HABERÁ QUE IR INDO  PÉ DO CURA

Boas, meus: O conto non está pintando nada ben, e iso que non ollo pro televexo nin mentras ceo. Por se ascaso, non sexa o demo que a cousa tercie mal e me pille sen confesar dende cando casei. Inda pra máis, aquel día tiven teima co crego, pois, arre que tiña que comezar polo sexto. E así porfiamos, eu dicíndolle que ata o sexto hai cinco antes. Pois nada, que non houbo consenso e deixámolo conto coma quen dí,  n`entremedias.
Así as cousas e con 95 abriles, haberá que ir facendo a maleta, aquela trasteada cando o Imserso que a zapateaban do avión. Pero chega ben.
Por iso, meus, vou ir pé dun deles, e confesarme. Porque  quero ir pró Ceo podendo ser.  Pero casemente coido que vou ir pró inferno, pois con tanta idade a ver quen non metío a pezuña. Teño unhas pitanzas que non sei se colarán.
Agora que recordo, na Renda nunca lle declarei todo. Cando a luz era de D. Manolo, enganchábamola no balcón pola noite. Ata que nos puxeron contador, pero urdimos de porlle un alfiler espetado pola parte de arriba e facía parar á rodiña. A oblata ó crego, xa nin me lembro. Logo, coma os políticos, as facturiñas se pode ser que sexan  sen IVE. Cando a fame era moita, roubáramos unha galiña. E peras, mazáns e figos, deixámos as árbores esquilmadas, aínda que tamén levamos algunha vareada dos donos.

¡Aí, e agora que me lembro:  Unha noite en véla, acordeime do primeiro voo en avión. Iba coma quen  di, caghadiño total e pra mais o número 13, o que me faltaba. Ata que pasou polo pasillo unha desas “zafatas” que...alabado sexa El Señor por facer cousas tan ben feitas. Pasoume o medo total. E dixen pra min: “Bueno miña nena, se ti con esa ghuapura non che importa morrer, a min tampouco”.
Naquel  “impresionamento”, cavilei abondo e penso eu que non foi tan mal pensamento, que conste,  porque  grazas á rapaza perdín o medo a voar. Despois no hotel do Imserso , tamén, tamén me tentou o demo unha disvorciada de bo ver. E lle puxemos unhas pezas de arrimado, porque daquela non había ese regheitón nin a brachata. E a condenastra, véighana os demos que despois fixo por subir comigo  pra riba con catro mais. E sentín  o seu pretugamento blandiño contra a esquina do censore.          
Ai, aquela noite casemente...,casemente me tentou o demo. Ou mellor dito á disvorciada, que, aló ás 2 da mañá, me petou na porta. Que se sentía mal, me dixo. E aló sentou no sofá vestida,  mais ben despida,  cunha “destentación” desas que me fixo “lucubracións”. Parecía desvaída e eu convideina a un plátano que collera coma quen non quere a cousa no bufete ese. ¡Ai, e como foi estonando aquel plátano de Canarias! Ela mesmamente revivíu e eu non sei se tamén revivín, ou mais ben desmorrín. Logo, me pedío quedar na cama xemelga.
E quedou, sería unha falla de confraternidade por parte miña. Atapeina ben atapadiña e cando quixen botar unha masmorra, velaí me tira pola colcha. Seica tiña frío e me pediu saltar o río de entrecamas. Ela non sei, pero eu sentín unha quentura de pés a cabeza!. Mellor dito, perdín a cabeza naquel “sin querer queriendo” que xa non me lembraba de tal cousa. Ela debía ter boa memoria, pois abofé que recordaba ben as “composturas”.
Cando despertei, estaba soliño, e non sei se  foi un bo soño ou un pesadelo. Cavilei toda mañá e toda tarde. ¿Sería verdade ou unha indixestión da cea?. Porque suar, suei pelo e cabelo.  Aquela noite , agochei dous plátanos pra ter cadanseu, porque parecían mui ensensuales. Dixeran na “receución” que non era pecado, porque  alí en Canarias,   houbera boa colleita.
Pro debío ser un soño, e se foi verdade non debíu quedar mui satisfeita, porque despois da cea  aló a vexo cun galán ben traxeado. Logo, bailando tangos, a xente quedou vermella en tal ver, en tal ver as pernas dela entrometidas nas do tangueiro bailador. Eu, subín pra habitación e cavilei esgonzando  o meu plátano: ¡Pois, debío ser un bo soño!. 
 ¡Pero de mulleres nada, como vedes!. Mirade se fun sempre formal nisto  que, estabamos meu curmán Pepe  no tallo tras da porta da Igrexa pra misa do domingo. As mulleres entraban por diante nosa e, queiras que non, os olliños ven de seu, ¡miña Sta. Lucía bendita!. Comezou a misa e chegado o sermón sobe o cura ó púlpito: “Hermanos, no solo se peca de obra sino también de pensamiento. Todo hombre que piense y ponga los ojos en mujer ajena está lleno de pecado…”. Nisto que  Pepe dime  no oído: “Curmán, vamos daí que, total o pecado xa o temos encima e, tantotén seguir na misa”.
 Eu quixen protestar pra dicir se as mulleres non poñen tamén os ollos nos homes. Pero xa sabedes, na Igrexa só falan eles, os cregos. E calando. O mesmiño cá no xulgado, agás  que diante do xuíz  non hai que presinarse.
Deica aquel día, subín sempre á tribuna por mor de non ser pecadoso. Tampouco matei, nin xurei nin roubei.
 Pero son tantos e tantos mandamentos que xa logo non hai maneira de non tropezar nalgún. ¡Agora que me lembro, botei mais de catro carallos!. Así que o dito, confesarei con D.Bonifacio que é mui bonachón e a ver se mos mete por veniais. Se non colan, xa a teño clara. Pero, hei levarlle unha ducia de ovos da casa coma cando era da oblata.
Se  non teño esa sorte e baixo ó inferno, pois  disque aínda hai  lareira e tamén está cheo con máis de catro pecadoras calentonas. Non, non  é polo que estades matinando, que xa vos vexo pensando ben. ¿A onde ei ir eu agora coa  miña “prostarata” esa?, se  mexo polas zapatillas senón me sento no retrete. A min agora faime falla moita caloriña, ¡sabedes!,vouche moi velliño e arrefrianme os pés.
Pero, supoñede vós que quedo no camiño e vou ó Purgatorio?. Ai, Santoutelo Bendito, é o que máis medo lle teño. Disque está cheo de almas cândidas; ánimameas; monxas; frades; solteiróns e solteironas; paspáns e tordabeas. ¿Qué fago eu ali sen unha cousiña quente? Máis frío aínda e quedarei entoumado. E pra máis, alí seica non se morre nunca e hai que sofrir toda a eternidade por los séculos de los séculos, Amén.
Dito isto meus filliños, pecharei a porta, meterei a chave pola gateira do postigo e ireime. ¿A onde?., cara o  Cubeiro, a xunta tódolos meus. ¡Eu aquí xa non pinto nada!. Asinado: Tío Lelo da Arregadiña e Candelago.

--------------------------------------ooooo--------------------------------------------


sábado, 25 de abril de 2020

UNHA VODA DE LUXO


UNHA VODA DE LUXO
Era un 11 de outubro aló polo 94, cando me chaman de un hotel, uns clientes de Novas Ideas, persoas mui apreciadas por nós pola súa formalidade. Era para unha voda ao día seguinte, o 12 da Pilarica. Tiñamos, como se adoita dicir na xerga musical, a fecha tirada ou perdida.
Así as cousas, a señora como portavoz do hotel co seu home, me dí que solo dispón de 60.000 pts. Cantidade pequena, pero antes de estar na casa e por seren clientes lles dixen que contasen con nós.
Chegamos alí con tempo suficente, ás 12 da mañá, e namais baixar me dí a señora no Holl do hotel: “Suso, mira, o pai da noiva é tan repugnante que se o sabemos non lles facemos a voda. Nin sequera vos quere dar de comer, pero non vos preocupedes diso, que comedes como hai Deus “.
Pois menudo aviso a navegantes. Era este un matrimonio serio e fantástico que xa nos diran máis ceas baile. Así as cousas, fomos montando o material para o recibimento dos noivos á súa chegada. Ao rematar de preparar todo, pois iso, que nos puxo mesa á súa conta.
Coa chegada dos convidados mentras os noivos iban quitar as cláxicas fotos de recordo, comezamos a facer unha hora de baile até chegaren os noivos. Logo,  a Marcha Nupcial. Nese intre, os donos do hotel me presentan ao pai da noiva e velaquí comeza a historia do día da Pilarica: “Jesús, hoy he hecho el negocio de mi vida, casando a mi hija con ese chico, tienen una fortuna los padres”. (SIC)
Como norma da orquestra, pasei a “carta de presentación” aos compañeiros. Menos mal que xa xantáramos, dixemos termando no riso. Comezou o xantar do “enlace” e nós fixemos tempo até a hora de comezar, aló sobre as 6 da tarde.
As cousas iban indo ben, solo que cada 15 minutos, veña o paliza a darme a tabarra con historias. Casemente non termaba no asiento e creo que nin xantou indo de mesa en mesa. E así até rematar o concertado ás 10 da noite. Pero nin auga en toda tarde nos trouxo o ínquedo pai da noiva coa ledicia do seu “negocio da vida”. Menos mal, que nos iban traendo algo de recepción.
Parte segunda: Se rueda, dirían filmando unha peli. Chegou a hora de cobrar. Os compañeiros que me dín: “Suso, vai ti cobrar rápido, que nós che recollemos os teclados, pois queremos chegar á verbea  en Carballo, onde hai festa hoxe”.
Parte tres, toma número catro: “Vén o ínclito (vamos chamarlle así) e me colle de “ghanchete” pra pagarme a actuación: “Jesús (me dixo) es que aquí hay mucha gente y..ya se sabe, con “tanto” dinero no se puede jugar”. E aló comeza polos pasillos do hotel, ningún curruncho lle valía, nin que fora medio millón das antigas pesetas, meus. Levoume aos servizos e tampouco, “había mucha gente”. Seguimos ruta, e de pronto ve unha porta de chapa: “Vamos Jesús, aquí creo que es un buen sitio, no se oye nadie”. Mete man á manilla, abre e entra e tirando do meu brazo. A pique de morrer chamuscados. Era a pequena sala da potencia eléctrica do hotel, ou sexa, o transformador a 380 W.
“Caray, Jesús, menudo susto nos llevamos hombre”. E veña pasillo, curva dun lado e curva do outro. Eu lle dicía: “pero hombre, si para esa cantidad sobra este recodo”. Ata lle falei castelán e todo pra non ser menos. E nada, abre outra porta e entramos de novo no “salón da voda”. Senta el e sento eu. Os convidados, que nos miran de reollo e dando co cóvado uns aos outros. Pero o“pai da noiva” que non vía maneira de pagar.
“Señor Manuel, usted no se da cuenta que estamos en el Salón Azul y la voda de su hija es en el Salón Verde?”, lle dixen baixiño. “Vaia hombre, es que llevo un día, Jesús, ya sabe, cosa de los nervios”. E volta ao pasillo. Media hora despois, xa non poido máis. Eu tampouco, estábamos esgotados.
“Bueno Jesús, tenga entonces las 60.000 pts. hombre. ¡Y también han comido, caray, han comido y todo!. Bueno, pues  le doy una tarjeta mía porque  vendo pisos y coches, sabe?, por si quieren comprarme algo”.
Todo pasou, “me cághena tós”; o paseo polo hotel; morrer chamuscados; ir aos servizos e nin mexar sequera; sentarmos no  Salón Azul; e aguantalo toda tarde entre peza e peza. Pero o de “también han comido”, doume gañas de ghomitarlle senón fora que nos diran de xantar os donos do hotel.
O furgón estaba máis que cargado e o motor quentando había media hora. Pero máis quente iba eu: “Aquí tendes a tarxeta “del Padrino” por se queredes mercar un coche, ou un piso”, lles dixen con retranca. A pobriña da tarxeta saíu pola ventanilla. Pero en mil trizas voándo. “Y que comisteis y todo, o sea, que habéis comido”, lles dixen  en castelán termando na risa e con sorna mentras arrancaba: Ou máis ben arrañaba eu o pelo da cabeza.  P.D. Case deixo viúva co finadiño en churrasco ou ao forno. Quen sería? Servidor.

miércoles, 22 de abril de 2020


A MOCIÑA CHORABA SEN  TRÉGOLA
UN ROLLO/VIRUS MÁIS

Con esta frase de “Unha noite na Eira do Trigo” de Curros, comezo con lembranzas da miña vida de trotamundos facedor de festas; casementos; vodas; xantares; ceas baile e procesións moitas, fun facendo unha recolleita como se dí agora, virtual, pero no meu caso de ollador da vida.
A verdade que non sei o que durará este confinamento, un palabra que nunca escribira até este mes, pero creo que teño recolleita para mentres viva. Malia que non podo nin por moito, sacar as mellores, porque sería ferir sensibilidades, machismo ou o que queirades imaxinar.
Así, neste eido, o que máis me doío na miña vida de remancheiro (músico, no verbo gharnucio dos canteiros) foi ver dende os palcos tantos amores e desamores chorando por coitados. Cando vía unha parelliña rifar entreles, e logo a mociña chorar, me tiraba a noite, algo que nunca puiden evitar.
Pero mirade vós estoutra sen ser en ningún palco nin facendo bailar á xente. Estabamos case de “lúa de mel” estreando a caravaniña, o “noso niño de amor” como eu lle chamo e a “parella” se enfada. Porque tamén quero ser moderno e chamarlle parella, inda que sexa eiquí e ela non se entere, senón, xa a teño clara: durmir ao faiado esta noite.
Dicía eu que, estábamos aparcados  no Burgo das Nacións en Santiago e cerquiña do Auditorio de Galicia por mor de asistir aos concertos. Unha fermosa noite de prácido luar naquel casemente Bosque Animado da literaria obra de W.Fernández Flórez con árbores centenarios.
¡Ai, pero de entre as árbores, escoitamos un desgarrador grito que resoou naquel fermoso paisaxe. E velaí baixo eu, a pesar de impedirmo a consocia. E comezo a ollar entre vidueiros e plataneiros, eos gritos seguían dunha xove voz feminina e eu sen ver a quen auxiliar.
Ata que comezo a escoitar o pisar da follaxe das árbores que cubrían o chan de todo o parque. E alí aparecen os dous anxeliños do Ceo e ela seguía gritanto e a miña señora dona berrando. Berraba, pero por min, para que volverá ao coche. “Diso nada, como vou abandonar esta pobre mociña”, lle dixen. Se foron achegando ao paseo alumeado e a mociña que nada, que bágoas e chantos todo era un: “Que no te quiero ver más, márchate”, lle dicía a pobriña limpando as meixelas mentras eu, ollo avizor por se había violencia, me mantiña a distancia prudencial.
E así case unha hora, meus, ata que se acabaron aloumiñando entre o verdal matigueiro. ¡E por fin o bico, e outro, e cen máis!. E se entrebellaron nunha aperta de amor, que case ten que pedir auxilio de novo a mociña. ¡Ai, respirei aliviado! E respirou a medio dona da caravaniña, unha de tantas naquel fermoso lugar. Até que baixaron amartelados e agora case choro eu vendo o que é o amor.
Logo, para relaxarme, comecei a dar uns paseos á luz do alumeado do parque. E pasou a Patrulla Municipal. E volvío na volta e volvío a vir de volta. “Suso, ven xa que están desconfiando de ti”, me dixo o meu Anxo da Garda. E outra volta, ata que os parei, porque estaban quedando sen gas-oíl que o pagamos todos. Indentifiqueime e lles contei o conto. Sorriron e me deron as grazas, as boas noites e se foron. Creo que  tamén felices.
¡Ai, pero logo case choro eu no noso “niño de amor”, casemente estiven a coller unha manta e durmir ao socairo  dun vidueiro ou debaixo do coche. Porque aquilo, amigos, me trouxo o recordo do que vos contaba ao principio, de tantos e tantos amores coitados. E me lembrei de case unha  das derradeiras festas das Novas Ideas na Terra Chá de Lugo.
Acabáramos a verbea e unha espesa néboa apenas deixaba ver. Fun pola furgo eos cristais empañados total. Encendo e meto marcha atrás, porque ollara que non había ningún coche. Ata que abro a ventanilla, porque non vía nada. E de repente case me dá un infarto vendo o que estiven a punto de facer: Unha parelliña, estaba acochadiña debaixo do furgón, e non me extrañou con aquela noite de xiada. Rastrellándose como puideron, saíron a cen, mentras en daba o Nome do Pai pensando no que puidera pasar.
Tiven que baixar e calmar os nervios matinando no que puido pasar. Eu, que embelexo vendo o amor nas parellas, ou as parellas nomoradas,  aquela noite enxedamais a esquecerei por mor do que houbera pasado se non abro a ventanilla. Xa na casa, non peguei ollo, e o trauma me durou un tempo. Un recordo de case uns 25 anos. Espero que sexan felices. E viva o amor; os bicos; os abrazos, e todo de verdade, pero non virtual.  

martes, 21 de abril de 2020

OS CALCETÍNS DOS EXECUTIVOS

OS CALCETÍNS DOS EXECUTIVOS
Dende hai moitos anos, sempre tiven inquedanza en saber se os nosos politicazos e executivos non sinten fríaxe nos pés, porque servidor, fillo de Teresa e Basilio, ten 20 pares negros tamén por mor do uniforme, antes da Orquestra e agora da Banda, e lar mar me coma senón pasan o ano enteiro aloumiñándose un aos outros. Aínda que ben, no verán os saco ao sol, por mor das actuacións da Banda. E xa, que non se queixen.
Hoxe, namais abrir o xornal, velaí vemos ao Sánchez perna en col de perna lucindo os seus calcetíns con zapato de “chúpame la punta”. Como asimesmo estaría no outro lado virtual da pantalla, o Casado, que ben podería ir en zapatillas de paño e escarpíns de lana que ninguén llelas iba ver. Pero non, a chulería desta xente ten que molar cantidade, como dín os rapaces. E logo, cando se sentan de frente co sorrioso máis ficticio, alá os dous ensinando o profidén dos dentes e a sola do zapato un ao outro. Mirade vós, que se un deles pisara na calle antes de entrar, unha caquiña de can, sería o notición dos Telediarios do día en vérllelo pregado na sola do zapato. Malia que non temos esa sorte.
Pero non solo me refiro aos políticos, senón a tódolos executivos. E logo esa “pose” tan “sexi” das pernas como dixen, que mesmo parecen as top-les, que cando menos teñen algo que ensinar, Deus mo perdoe se peco e a ver senón se entera o Cura. Amén.
Así o conto, eu me pregunto dende sempre, se estes estilistas, políticos e executivos, non sinten frío nos pés, por moito que queiran disimular. Non, se xa sei que neses despachos abrilantados polos empregados da limpeza (iba dicir polas mulleres, non debín durmir abondo) hai catorze estufas eléctricas. Ou baixo o parquet, o mesmo ca nos modernos fornos de pan, unha instalación que fai ferver o chan ou a soleira do forno.
Calqueira día, lemos unha mala nova, que o poli-executido ídem, saíu coma o pan de molete do forno que falei. Pero alá eles, porque ademáis, tantotén que sexa o mes de xaneiro como o solsticio de verán, sempre coa mesma vestimenta. Aínda que non temos  vergoña, non lle mercar aos nosos dirixentes uns traxes de pana para o inverno ou daqueles Mac-klaun que quitaban o frío e fardaban de chulería coa envexa.
E logo ese meneo ao andar, e esa pose nas mans que case dá noxo velos de tan sofisticado estilismo, innatura como se adoita dicir. Para que estudiaría eu Mímica?, unha das miñas paixóns dende púbere. Porque isto se me fai insoportable, tanta pose artificial ensinada polos seus “asesores de imaxe”. Como se con iso, arranxáramos os problemas do país. 
Recordo hai anos, que, algunha vez me tocaba guardia na tenda da señora dona e ama de chaves, en vendo entrar algún viaxante tamén tipo executivo e cuns aires que casemente me facían poñer firmes, dicía eu pra min: “Ti vás deiquí sen sacar o boli”. E así era, meus. Os deixaba falar, pero o mesmiño que un catedrártico na aula de turno. E eu caladiño, serei zorretón. Ata que sacaban libreta sobre o mostrador e lles pegaba un corte a escuadro que quedaban lívidos. ¡E pensaban ir…lévedos coa nota!.
Pois iso, que, eu frioleiro de pés a cabeza (o da cabeza é un dicir, case me ferve moitas veces porque non para de cavilar) e neste tempo con non sei cantos calcetíns, eiquí quedo conxeladiño por culpa vosa escribindo estas parrafadas para aledarvos un pouco o día. Porque isto entre nós, eu levo mes e medio sen mirar o televexo e no xornal dixital da Voz, ao que estou abonado, pouco menos que pasafolla virtual despois de ver as esquelas nas que sempre se atopa algún comentario que te fai dar que pensar e casemente rir. Tamén entre nós, están mellor as esquelas, Deus mo perdoe se peco, que a metade do periódico por non dicir todo.
E nada meus, que de cotío lle digo a esa señora que me ten de hospedaxe na súa casa, con habitación e dereito a almorzo, xantar e cear, que, cando sexa, aínda que sen présa, me vista o pixama, dous ou tres pares de calcetíns, eo traxe da Banda, porque total vai ir ao contenedor. E se pode ser, que no “tormentorio” me poñan calefacción sequera a 20ª centígrados, así en letra por se as moscas. Logo, xa no intre de saír o cadaleito, a derradeira vontade como din os notarios: A manta aquela que sabemos ela e eu, e en dobla. E irei medianamente satisfeito.
Ai, que me esquecía, e nas mans, unhas luvsr de coiro que teño eiquí sen estrear con forro de lá por dentro. Tamén xa non recordaba, a gorra nova que merquei para a Banda, e veaí quedou case recén estreada, por culpa dos rapeces novos. Serán parvos, nos cubrían do sol, e de algún chubasquiño cando vamos de pasarrúas ou Procesións. Pero non, querer ser modernos así se frixan de sol ou chuvia. O mundo ao revés, tontos.
Mais agora que caio da burra, acabo de decatarme mentras vos escribía. que tamén o Corna-virus funciona mellor co frío. Así as cousas xa me dá que pensar se non haberá algo entreles: Os poli-executivos e o Covid-19

lunes, 20 de abril de 2020


¡MAMÁEEE, XA PODEMOS FACER CHICULATE!
Era o albeite da zona, o veterinario coma quen dí. Viñera  mirarlle unha vaca ao señor Manuel e de paso tamén lle mirou á filla Manuela. Á filla, de reollo, mentres palpaba no seo da vaca Marela. Unha semana despois volviú ver como iba a vaca e de paso, cousas da vida, lle quitou un lixo dun ollo á Manuela. Seique era mui mañoso e entrenaba cos animaliños que, se morrían, morrían. E así se foi facendo compoñedor de pernas e brazos e sabedor de herbas curandeiras que non mataban a ninguén.
O paisano de tonto non tiña nada. Pero o conto de quitarlle o lixo á filla do Manuel, xa dou que falar no Adro da Igrexa antes da Misa do Domingo. Tres meses despois xa viñera 12 veces ver a vaca. Pero xa era mui querido na casa do Manuel e aquel día ata lle matou o porco do ano. E como era  costume, quedou pra cea da noite, polo conto do que o raxo fresco sempre era para o matador. A cousa, digo a cea, foi de fartura con pingueiras da caña do Ribeiro e de Herbas.
Ata que de sotaque, case botan o guisado fóra o Manuel e a súa dona Lela. O guisado estivera ben, o conto foi o postre: “Miren ustedes, oío, resulta que…que Manuela e mais eu, pois, pois fixemos un esprimento e a cousa non saiú aló como pensábamos”. “E digo eu, por non estar calado (dixo o vello da casa)  logho o esprimento saiú mal, queres dicir?”.
Nun instante, velaí saía o raxo fresco do matador por onde acababa de entrar. Todiño el na mesma corte das vacas. Os dous vellos á xunta. A Manuela estaba embarazadiña  do tal esprimento na casadeira do cabazo ás noites. Ela saía pola ventana da horta e aló se vían. Mellor dito, no se vían por ser  ás escuras e ás apalpadas. E velaí onde fallou a puntería. Mellor dito, tivo puntería, o que fallou foi a marcha atrás do Albeite.
Un mes adiante,  casamento con monestacións a cen por hora. E á semana seguinte, velaí abriú a consulta na casa dos sogros. Houbo que tabicar un anaco do cabanote, mesa de carballo e moble de oficina. Pero tamén abriú, abriú a boca, pero para enseñar os dentes. Era máis malo ca quina.
O indivíduo as tiña debaixo do rabo e de contado o ensinou.  Así, dende o primeiro día, traxe de pana e camisa abrochada ata o pescozo con chaleco e reloxo  no peto. ¡Ai non!. E a xente esperando no cabanote por mor de ir verlle  unha vaca que non lle daba vido o celo e outras pra parir.
Levantábase ás 10 ben pieitado eo almorzo en col da artesa. Nin quente nin frío e sopas de pantrigo con mel. ¡Ata mantel de liño!. Logo, houbo que facerlle un banco con respaldo coma os da Igrexa para a clientela.     
Dous anos despois, xa naceran o neno, Manoliño e a nena Marujiña. E a Manuela, cada día máis ensumida.  Alí non se facía unha augha sen o seu permiso e menos un chiculate para os nenos. Os cartos, non se gastaba un céntimo sen saír do seu peto.  Os vellos morreran oito anos despois e máis lle valío antes de sufrir aquel demonio vivo. Agora xa se chamaba a Casa do Albeite. Pero de tanto mirar vacas e bois co cabrunco, tamén o pillou el. Dende aquilo, foi indo de mal en peor e tan peor que seis meses despois dou ó ghancho. E os da casa coa fame, pouco lles faltou.
Foi un velorio pobre, dicían os veciños por mor de non haber unhas ghindangas e unhas roscas pra ir levando a noite. No outro  día chegou a hora do soterró, e, cousa de seu, a viúva berrou uns laios comaben. Saiú o enterro e Manoliño foi ao alto bicarelo da eira para ir vendo o cadaleito. “Mamáeee, pararon na Agra, virán de volta?”, berrou. “Ai, meu neno, xa sei,  foi no Cruceiro Vello pra botarlle un responso Don Edelmiro”.
“Mamáeee, xa entran no Adrooo”, berrou de novo Manoliño. “Espera meu neno, non sexa o demo, espera  ver á xente de volta e segue aí mirando ata que pare de escoitarse a campá a tocar a morto”. Marujiña tamén quixo ir xunto a seu irmán e dar o adeus a seu pai. E os dous, ínquedos, nin xantaran nin probaran bocado casemente dende o día antes.
“Mamáeeee, xa se ve fume no Camposanto e non se escoita a campá”. “Espera un intre meu neno, sequera que salga a xente e veña de volta”.
“Mamáeeeeeeee, xa vén a xente de volta e don Edelmiro subío ó faco e vaise camiño da Reitoral. E tamén sae o enterrador coa pala no hombro”.
“Vinde logho, meus nenos, e vamos facer unhas  tortas con mel e aquel chiculate que xa estará varolento no chinero”. “Sequera pola alma de voso pai, Diolo teña na Groria. E aos meus, que o inferno xa o tiveron eiquí”.

domingo, 19 de abril de 2020

O PAPEL HIGIÉNICO


O PAPEL HIGIÉNICO
Teño aquí apuntes de darvos a lata, pra dar e tomar. Pero hoxe vamos chegar a un acordo que espero me deades a razón. E se non a teño, pois nada, pago os cafeces, os descafes, os pasteis, e na volta do serán, chiculate con churros, pero chiculate espeso, dese  de chúpalo dedo.
A cousa viña sendo, que, a ben seguro tedes na casa papel hixiénico por saco, ou máis ben sacos. E mirade vós por onde comezou a suba dos fraguantes mercando eucalipto pra celusosa, porque se agotaron eixistencias. Era visto, nin que estivéramos toda familia tirando da cisterna noite e día. Bastou un neura que no CONTINENTE enchío o carro, e xa sembrou o pánico total. E senón, veredes vós este conto que foi real.
Era eu barbilampiño, cando dous patróns de Corme que eran o demo facendo caralladas, pararon ás 12 da mañá, no mesmo Cantón Grande na esquina fronte ao Banco Pastor. Estaba unha mañá clara total de primaveira e un deles lle dixo ao outro no ouvido unha ocurrencia.
De repente, pararon, e un deles comezou a sinalar ao aire poñendo cara de intriga. O outro comezou tamén a sinalar buscando no Ceo o que nada había. En tres minutos, estaba todo Cantón Grande sinalando ao Ceo e a xente toda parada. E os dous caralláns, se foron largando tomar un viño a Santa Catalina, e rindo a partir. E alí quedou o Cantón enteiro  mirando ao Ceo. Tal foi, que algún “espabilado” xa vía o que non había, dicía el.
Pois o mesmo foi co papel hixiénico, meus, todo foi por un neura que debe ter a casa máis chea que o ELCAMPO con almacén incluído. Calqueira día van ter que comezar os bombeiros ( bombeiros da Banda non, os de apagar o lume ) a vaciar pisos, pola “descomposición”, pero das cousas, a xente sigue estreñida. E abofé, que van ter trafega pó que resta de ano.
Ben pensado, este conto de hoxe, casemente podíamos extrapolalo ao de antonte, cando falabamos dos tempos dos nosos avós e avoas. Non había papel nin de Interviú nin de Hola, polo de aproveitalo. O do periódico non chegaba a nada. ¡E que ben limpaba, aquilo xa era un adianto! Logo, recordo o primeiro que saiú ao mercado: El Elefante. Coime, pero iso era papel case coma o de estraza, limpaba o que tiña que limpar. E non este moderno que é igualitiño cao de librito pra liar un toscano de Cuarterón.
Pero non había ningún problema naquel tempo. Recordo na casa dos avós en Froxán que, na cañeira, pois todo se reciclaba e mellor que agora. Cando “acababas”, collías unha folla fresquiña dun coleiro e molladiña do resío, e, ai, aquilo era unha frescura que ata che daba gustiño. E senón chegaba unha, pois, dúas ou o coleiro enteiro. E non facía falla o Vidé ese de agora coa auga fervendo. ¡Se é mellor auga fría prás almorrás!
En fin, que remato con outro conto real da vida mesma. Eu non son contachistes, senón conto anécdotas reais que fun metendo na miña recolleita virtual. (Pois, nada, xa me saiú o de virtual) . Dicía que en sendo eu neno duns 5 anos, estaba co avó e padriño Jesús Torrado nas pedras do Biscoiteiro vendo os golpiños de mar. E de repente, comecei a chorar.
“Que tés, meu neno?”, me dixo padriño. “Que teño gañas de facer caca e non hai papel”, dixen eu choroso. Entón el, mariñeiro rexo e de volta e media da vida, esbozou un sorriso que me fixo chorar máis. E el a rir, e eu a chorar coa dor da barriga. “Ala, báixate e fai caquiña tranquilo”me repetío. Ata que non puiden máis. E el mirando como as ondiñas do mar iban e viñan polos regos do Biscoiteiro mentras “buscaba o meu papel “hixiénico”. Rematei e, e velaí estaba padriño coas mans cheas de xeixiños mollados do mar, máis desinfectados e suaves que o papel máis moderno.
Aquela lembranza, endexamais se me esquecío, o mesmo que na casa dos avós de Froxán. Cantos problemas nos creamos tendo as solucións á man. Canto temos que aprender dos nosos devanceiros, dicía eu antonte, e canto nos complicamos a vida. Se o papel hixiénico ten 50 anos, e a vida miles por non dicir millóns de anos. ¡E sen papel hixiénico! ¡Que problema!. P.D. Sequera volve a subir o precio do “arcolito” pra facer…máis papel.


sábado, 18 de abril de 2020

CARTA AOS NOSOS CRUÑESES


CARTA AOS NOSOS CRUÑESES
Ola cormeláns veciños: Estaba en escribirvos un día destes, pero seique agora mesmo, ás 4 da tarde, vos está caéndo unha boa enchenta e case sentín mágoa, porque, eiquí, nas vosas casiñas, está un día de sol que se deixa querer. Ata non hai frío, e se o digo eu, pódese crer. ¡Ata rima ben!.
Eu sei que o estades pasando mal, quizais peor ca nós, pero pillouvos aí a cousa e que lle vamos a facer. Eiquí, aínda podes ir por unhas verciñas pro caldo nunha escapada e darlle un arrendiño ás patacas de cedo, ou ás de xaneiro. Ou facer que vás ao médico, pero o conto e ver a Rambla de Terra ou como sube a marea na Arnela. Sempre hai desculpas,pero  malas.
Pero nada, nosos, que os venres sen vós, mesmamente parece cando quedaban fóra da cidade os da porta da Lúa de Valencia. E así vos pasou, coma os valencianos que enredaban coas naranxas e cando volvían, porta pechada ata no outro día. Nada novo, baixo o sol, que segue coma se nada. Mais saibades que eiquí, sempre teredes a porta aberta, que namais ollar dende o Alto da Costa, xa vedes como o sol se pon riba de Camelle.
Agora vou levarvos dar un paseíño polo pobo, pois fun hai un pouco ata a azotea do faiado e dende alí, case domino o pobo. Coma os feudales do medievo que facían os castelos nos bicarelos máis altos.
Dicía eu, que vamos facer xuntos un paseo, pero Virtual, esa palabra que non usabamos para nada hai un mes. E xa vedes, como as modas do Corte Inglés, ou en sendo mozos, o “Saldos Arias que eran as teimas diarias”.
Que nada, que non hai alma. Mireivos cara o Caramanchón e todo sen novidade. No Carral, unha ventisqueira dos de Portozás coma sempre, pro non podemos poñernos a mal neste intre. Logo a nosa Ría, que podíades ir ás fanecas, está o mar coma un plato. Ata iría eu, que xa é dicir. O muelle, que cando volvades vai haber calamariños pra fartar, dar e conxelar. A Ermida, coma sempre, tomando o sol de mañá e de tarde. Eo Osmo, non hai bañistas por ter que fuxir a galope, senón taría  de top-les a tope.
E que máis, que temos campana moderna nova e sequera aínda aleda o pobo, ata mesmo parece unha cidade. Agora que recordo, aínda non se foron levar os 20€ a conta do Banco, tamén porque non abre tódolos días, outra novidade que vos conto. Ah, que están facendo unhas aceras desde o cruce do Colexio  ata encanar coas  outras nas Forcadas. E pintadiñas. Logo, cada tardiña nos desinfectan total e suben á Arriloa e ata a Regadiña, onde hai festa diaria en vivo e en directo  grazas a Sagrario a dona de Juán. O de dona, quixen dicir a muller, ou sexa, a muller do que canta. E la mar me deixe, senón ten repertorio pra deixar á París feita un Panorama  e vendo brilar nos Satélites,  o Luar coa Finisterre.
O do Percebe, xa vos enterarías, queda para o ano se chegamos aló, todo é estar na casa, que tampouco é  tanto. Cada noite ollo ao Ceo, e maxino como aguanta no Satélite o Astronauta de turno tres meses sen ter onde revolverse nin camiñar 3 mtrs. Ou no hospital, cando escraquenáches unha canilla e tamén, 3 meses coa perna colgada.
Eu xa sei que sofrides sen o voso finde en Corme, porque logo ides como se adoita dicir, coas pilas cheas. Pero nós tamén sen vervos, sen ver como aledades o Campo de ronda en ronda e baixando o Río da Roda, logo a Calle ata botarlle a arrancadeira na Ribeira. Pero nada, meus, que dende A Torriña ata a Arnela, previa baixada a Baixo da Capilla, tampouco teríades onde tomar un corto. Consoládevos logo, imaxinando que todo está pechadiño e así non tedes tanta dor.
Así as cousas, recordos dos da Aldea, Guxin, Froxán, Roncudo e Gondomil. Eles seica o van levando mellor por ter unha hortiña, cabazo e cabanote onde pasar o tempo mentres fan unhas rachiñas prá cociña ou a lareira. E darlle millo ás galiñas, gardalas e así catro pitanzas pra mellor pasar o tempo.
Ai, que me esquecía, que xa anda o Porco Bravo pola Trabe e fuzou a pleno sol na porta do Abanca. Como non lle abrían, virouse ao caixeiro, pero estaba sen a tarxeta e sen o pim, co cal, tivo que coller Feira arriba e foi como veu. Agora, temos outro ás tardes paseando polas aceras do Muíño do Medio. E pola esquerda, como ten que ser. Éche ben bonito por certo, senón xa veredes cando veñades.
E nada máis, lle mando a carta a Moncho de Filgueira, e que el vos pase fotocopia. Recibide de todo Corme: Bicos; apertas; choque de mans; que tomedes café eo poñades na conta nosa virtual, e deica que nos vexamos.
P.D. Me esquencía dicirvos, que a Fábrica de Cervexa, ante a falta de vender bidóns para grifo-bar,  comprou a acometida do gas-cidade-pobo e a vai utilizar pra dar servizo de cervexa ao grifo da casa, cousa que non tedes na Cruña. Xa vedes, os depósitos xa lles valen tamén os do Cubeiro sen estrear. Amén, cuidarse e leirar ben. Podedes calcetar os homes que xa se puxo de moda, eu tou aprendendo. Remato por falla de papel. Bicos.

¡ A QUE MUNDO CHEGAMOS, VÓS!


¡A QUE MUNDO CHEGAMOS, VÓS!
Así dicían as nosa avoas e aínda non viran máis ca o Nodo da pilícula que viría despois. Logo viñeron as fillas das nosas avoas, ou sexa, nosas nais, e a mesma historia: O que unha ten que ver antes de morrer. Logo viñemos os netos das avoas e fillos de nosas nais, e, e xa dicimos o mesmo que antes os nosos devanceiros e nos daba moita risa. Páganse todas na vida. Ou sexa, que velaí lles temos que dar a razón: Agora xa vedes que a palabra de moda é Virtual.    
¡Onde van aqueles tempos de que o leite era morniño da vaca?; aqueles ovos de curral con dúas xemas?; o galo tamén de corral que cocido ou ao forno, era chupar os dedos; a carne de cucho sen pienso algún; a manzanilla do sauce chorón, pois nada, que a temos que comprar tamén e o sauce chegando ao chan.
Ata o tabaco, meus, ata o tabaco era natural. Onde vai aquel Cuarterón e o Caldo de Galiña ao natural feito polo propio fumador. (Isto entre nós, pero non saibades a teima que había na Banda de meu pai entre os do Cuarterón e os do Caldo, xustamente se poñían a “caldo” rosmando co recendo). Pero ata era unha obra de arte en verllelo facer tan feituquiño con toda parsimonia e logo a lambetada final para pregalo. Aquilo xa relaxaba sen fumar. Eo lume, ao natural, co chispeiro que ata lle prestaban aos fogueteiros para botar a pólvora cando quedaban sen mecha.E agora, tabaco laife, a saber o que lle meten dentro?.
Eos bicos, ai, meus, onde van aqueles bicos de verdade, de tornillo total coma os do Chico á Chica que sempre era os ghuapos do cine. E se copiaba da pilícula do domingo antes. Ata na mili, a algúns lles chegaba o bico da noiva sellado na carta co seu xazmín pregado. Pero do máis vermello. E así quedaba o noivo: tamén vermello bicando a carta. Aquilo era romanticismo.
E así chegamos a isto, que todo é virtual. Coma os iogures laifes eses, ou sexa, a saber de que son feitos. E todo é laife; o leite desnatado; o café descafeinado; o aceite desaceitado; as patacas que as levou o resío e se poñen de loito namais cocelas; o pan, mellor non falalo, esas que lle chaman baghetes, mesmo parecen ás dúas horas, o conto aquel de “aquelare”, pero mortiño total; o viño, ai, o viño, disque tamén se facía de uva, lle dixo o taberneiro ao fillo antes de morrer.
Dixen morrer. Ata nin iso, antes ibas a un velorio e non faltaba café á pota coa súa copiña de Terri Malla Dourada e unhas rosquiñas que case se iba a noite sen darte conta. Agora nada, vás a un “tormentorio” deses tan moderno, e se tés sede, ou pagas o pocilliño de café (mais ben cascarilla)  ou vás ao bidón aquel e bebes, pero en vaso de plástico e auga tamén descafeinada, da máis barata. E entre nós (sen que se entere o cura que a teño clara), ata che fan trampa co botafumeiro, antes carbón de verdade, agora unha pastilliña tamén laife e nin vás afumado como Deus manda. E a campá, tamén laife/virtual. E as nosas de cobre criando verdín. Que nada, que non vale a pena morrer, que volo digo eu.
 Pero o máis triste é ver as probiñas vacas que se van deste mundo sen comerse unha rosca. Ou sexa, saber o que é un boi. Contabame hai 15 uns días un de Vilarriba, que, cando levaba a vaca vella ao boi, nin caso. ¡Ai, pro cando lle levaba unha xovenquiña nova, ai, madre, saltaban no aire. Os dous, o boi e a cuchiña.  Xa vedes. E agora nada, aló vén o veterinario (antes lle chamaban o albeite)  e aló a “inseiminia” tamén virtualmente. Unha tristura meus,que digraciadiñas naceron.
Ai, que me esquencía, antes tamén o “aquele de aquelare” era ao natural. Agora nin iso, tamén laife, in, out, e moito englis, como xa avisan no colexio: Póntelo y pónselo. Casemente parece a letra da Burrita de Corme: “Poselo a la burrita, poselo a la burrita”.
 P.D. Bicos, apertas, vinde tomar café ou mellor tila, e todo que queirades, total, todo é virtual. ¡A que mundo chegamos!



jueves, 16 de abril de 2020

A RAÍÑA DE GONDOMIL




Dende que eu era neno, que tampouco hai tanto tempo, algúns cormeláns queren manter a lenda que tivemos unha raíña en Gondomil  chamada Dona Urraca. Quizais non estean descamiñados, porque, a verdade que Gondomil algo de lenda esotérica tivo desde antaño comezando pola tristemente esquecida e esnaquizada  Pedra da Serpe. E tamén a súa vista de privilexio ollando toda a nosa Ría de Corme e Laxe, así como o seu enclave de antergo paso como saída e entrada de Corme Porto. Non en van este rilleiro atallo quedou para sempre nomeado como: Camiño das Regateiras.
Mais, cando o río sona, auga leva, e nesta fermosa e soleada aldea aínda quedan vestixos dunha casa feudal, pero que tampouco foi un castelo como para unha raíña. Tamén  a historia nos conta que efectivamente houbo neste lugar moita fidalguía e señorío como iremos vendo. Cóntase tamén, que no 1750 o noso ilustre almirante Francisco A. Mourelle de la Rúa naciu en Gondomil. A saber?
Pero enriquecendo un pouco esta historia: A verdadeira raíña (e “madriña” de tódalas Urracas) foi Dona Urraca de León e Castela, que chegou a reinar á morte do seu pai o Rei Alfonso VI no ano 1.109 cando ela tiña 28 anos.¡Ai, pero que historia a desta raíña! Agora que estamos no inverno tedes tempo de ler. E velaivai.

(Vexamos logo a historia da verdadeira raíña, dona Urraca)

Dona Urraca, a de León e Castela, que  nacera o día de S.Xoán do 1.081, era filla de Afonso VI,  e casou con Raimundo de Borgoña. O individuo, era un francés de Francia. Seica era “de la nobleza”. Pero a xente dicía que era un fragüante que veu por aí abaixo a “velas-vir”  buscando comenencia. E atopouna, ainda que casando axiña con ela antes que outro lla limpara. E como era de esperar, tiveron un fillo: Afonso VII. Pero o pobriño do francés logo palmou. Disque unha disenteria o levou ao cemiterio. ¡Era visto!.
Durante a súa viudés -para ela dous moi longos anos-  tamén lle morreu seu pai  e foi coroada  Raíña de Galicia.  Con tanta cheúra, de seguido lle apareciu un novo galán. Ante isto e non vendo que facer con tanta terra, donou Galicia ao seu fillo, para quedarse  ela e o  seu novo home, Afonso o Batallador, coas coroas de León e Castela. Cómpre dicir que daquela, as viúvas xa se buscaban a vida. E rosmábase nos velorios: “A viúva chorando, home está buscando”.
E así como ledes: de agasallo, Galicia. Como se foramos un xoguete para o neno!. “Ala Afonsito, haí te quedas namentras nos vamos de luna de miel. Da buena cuenta de los Gallegos, que, rosman mucho y tienen retranca, pero no facen  dano”. Eles falábanche así, no seu castrapo da época.
Malia que o casamento non foi de perdura, pois, parece ser que non leiravan. Tamén se dicía que ela  lle poñía os cornos de cotío. Ante isto o seu home encerrouna nun Castelo preto de Zamora. Namais enterarse o Papa de Roma, terciou antes que se botasen as mans, e concedeulles o divorcio no ano 1.114. Dixeron que era nulo debido a ser  parentes...,  sempre hai amaños.  Este casamento durou tres anos escasos. ¡ A verdade que se a finadiña dona Urraca foi tan doce e zugosa como as súas peras…,véigana os demos. ¡.
Deica iso para adiante, a pobriña Dona Urraca, viúva, disvorciada e desconsolada,  parece ser que se deitou con máis de un, de dous, de tres ou de catro. Así, e ós 44 anos aínda tivo que parir outro fillo sen pai. A culpa levouno un tal: D.Pedro González de Lara. O proveito, ¡vaite ti a saber!  Pero fixo ben aproveitar, miña raíña, porque ó ano seguinte, o 8 de Marzo do 1.126 a pobriña morreu con só 45 anos. E aló quedou unha criaturiña sen nai nin pai. Pero iso si, co pan debaixo do brazo. E de pantrigo.
A vida foi pasando, e, anos adiante, aló polo 1.178  sería  Rei de Galicia, Fernando II. Disque era neto de Dona Urraca… se cadra. Daquela non había deses análise que fan agora, iso do “urro  hache  efe”. Pero aos nosos requeretartaravós parroquianos tanto lles tiña un coma outro!
Volvendo ó conto
Con respecto  ás Urracas que houbo por aquí, tivemos a de Laxe, Dona Urraca de Moscoso e señora de Gondomil, pero nada que ver coa viúva do francés de Francia. Seguía sendo un nome moi usual naquel intre, e todo, porque o levara a Raíña de León e Castela. Xa había modas daquela entre os ricos como agora.  Dicían eles cando tiñan un bauticeiro: “Ya la niña tá bautizada,  le posimos  como la Reina, Urraquita”. E ala, veña Urracas. ¡Nin que fora tan bonito!. Logo cando facían un ano as criaturas, falaban entreles: “Ay, no sabedes lo lista qués la niña, faló y andó nel mismo día”.¡
E os anos foron pasando, pero o feo nome de Urraca seguía sendo fermoso para toda a nosa nobreza. ¡Ata as mellores peras dos froitales tiveron que levar e levan ese nome de por vida! Así foi como na nosa comarca, a familia Moscoso, tan afincada no noso contorno, aínda bautizaría en Laxe  no século XIV  (tres séculos despois ó remate da época medieval) á tal Dona Urraca de Moscoso y Castro.