Corme, século XVIII.Fora a voda de varios lustros: Lupita de Pandulce y del Rosario con Igüeldo de Mahía y de las Huertas. El chegara pouco tempo antes ó Porto.
Pero Lupita estaba namorada de Andrés, un rendeiro de seus pais, un pobre mariñeiro, que a ollaba ás furtadelas dende o fachinelo do faiado o cal daba á horta dos señores. Eles sentíanse noivos. Pero só eles.
Andrés e Lupita víanse na praia do Osmo. Bañábanse ás escondidas dos pais dela. Logo na Furna “sabe Deus o que facían”, dicían as malas linguas, que as eran todas. ¡Malia que non podía ser! ¿Que dirían as amizades coma dona Urraca de Moscoso, os condes de Altamira, de Traba e toda nobreza da bisbarra?
Fora nisto cando aparecera na vila o pai do noivo: Don Enrique de Mahía. Chegou un serán na carrilana de liña dende a Cruña. Co seu traxe, chaleco, paxarela, sombreiro, antuca para o sol e a choiva e un caxato, case foi recibido o mesmo ca un mandado da coroa. Seica era rico, segundo el. ¡ E para máis de Madrid! Deixárase caer dicindo que viña ós baños do mar polo do bocio. Pero máis ben foi haber se alguén o erguía casándo ó seu fillo cunha boa comenencia. ¡E atopóuna! Namais falalo, casamento arranxado. Era a maneira dos señores de Pandulce de sacar a Andrés do medio.
Andrés pechouse na casa outrora embargada polos pais dela. ¡E dende o faiado ollándoos no xardín! A ela, ó seu amor, tamén a notaba chea de tristura. El era un noivo imposto polos seus pais. Sen amor. Sen coñecelo de nada. Ela asemade ollaba ó fachinelo. Sabía que Andrés a estaba ollando e tamén sofrindo .
Pero Lupita estaba namorada de Andrés, un rendeiro de seus pais, un pobre mariñeiro, que a ollaba ás furtadelas dende o fachinelo do faiado o cal daba á horta dos señores. Eles sentíanse noivos. Pero só eles.
Andrés e Lupita víanse na praia do Osmo. Bañábanse ás escondidas dos pais dela. Logo na Furna “sabe Deus o que facían”, dicían as malas linguas, que as eran todas. ¡Malia que non podía ser! ¿Que dirían as amizades coma dona Urraca de Moscoso, os condes de Altamira, de Traba e toda nobreza da bisbarra?
Fora nisto cando aparecera na vila o pai do noivo: Don Enrique de Mahía. Chegou un serán na carrilana de liña dende a Cruña. Co seu traxe, chaleco, paxarela, sombreiro, antuca para o sol e a choiva e un caxato, case foi recibido o mesmo ca un mandado da coroa. Seica era rico, segundo el. ¡ E para máis de Madrid! Deixárase caer dicindo que viña ós baños do mar polo do bocio. Pero máis ben foi haber se alguén o erguía casándo ó seu fillo cunha boa comenencia. ¡E atopóuna! Namais falalo, casamento arranxado. Era a maneira dos señores de Pandulce de sacar a Andrés do medio.
Andrés pechouse na casa outrora embargada polos pais dela. ¡E dende o faiado ollándoos no xardín! A ela, ó seu amor, tamén a notaba chea de tristura. El era un noivo imposto polos seus pais. Sen amor. Sen coñecelo de nada. Ela asemade ollaba ó fachinelo. Sabía que Andrés a estaba ollando e tamén sofrindo .
--------------------------ºººººººººººººººººººººººººº---------------------------
O pobo enteiro xuntóuse dende o mencer. ¡Calquera lle faltaba ó señor! Había que estar de primeiros no casamento do século, dicían as mulleres. Un carro de cabalo esperaba ós noivos. E saiu a noiva, mais as súas meixelas facían entenrecer de tanto chorar. Pero non había volta atrás co carácter de seu pai. Para algo Don Agapito era o cacique do pobo.
A festa no xardín foi a mágoa que pechou a Andrés sen sair máis da casa. ¡E aquela noite! Na mesma cama que el tantos menceres espertou co canto do galo e en catro choutos brincaba do xardín a súa casa. ¿Como estaría ela, o seu amor? Dende púberes, os dous foran o seu primeiro amor. ¡O primeiro bico e..., a primeira vez para os dous! E nin poideron despedirse. Para nunca máis. Andrés aínda sentía o derradeiro bico na súa boca. ¡Quizais foi mellor así, sería máis dor!
Antes dun ano, Lupita xa era nai e embarazada do segundo. Seu sogro tivera que irse por mor duns negocios. ¡Ó final era de Zamora! Pero Igüeldo, o fillo, non se foi, quedouse. Iso foi o malo. Un ano adiante deixou claro o que sería de por vida, pois, aínda non dira pancada. ¡Pero falando castelán, víralo ti!, tiña unha labia que te deixaba cheo. Menos ás canecas de viño que as deixaba valeiras. E ós taberneiros negros pois era un pufero con moita clase social -segundo el- e cría que xa todo era de balde por ser o "xenro do señor".
A súa face pronto foi tornando da cor do viño, cousa normal, e tamén de Sol e Sombra. Mais non caía camiño de volta á casa, ás atoutiñadas ía termando ata chegar a ela.
Cinco anos adiante, Lupita xa tiña seis fillos e pechada na casa, cal cárcere de por vida. Namentres, a Andrés tiveron que sacalo os amigos ó sol do día pola vergoña que collera. Estaba pálido e esvaído de estar pechado. "Andrés, non podes sofrir por quén non sofre por ti", dicíanlle. Facelo cambear de casa, foi a mellor solución. Máis entre eles, os amigos, estaba Rosa, unha fermosa rapaza do mesmo rueiro da Arriloa.
O pobo enteiro xuntóuse dende o mencer. ¡Calquera lle faltaba ó señor! Había que estar de primeiros no casamento do século, dicían as mulleres. Un carro de cabalo esperaba ós noivos. E saiu a noiva, mais as súas meixelas facían entenrecer de tanto chorar. Pero non había volta atrás co carácter de seu pai. Para algo Don Agapito era o cacique do pobo.
A festa no xardín foi a mágoa que pechou a Andrés sen sair máis da casa. ¡E aquela noite! Na mesma cama que el tantos menceres espertou co canto do galo e en catro choutos brincaba do xardín a súa casa. ¿Como estaría ela, o seu amor? Dende púberes, os dous foran o seu primeiro amor. ¡O primeiro bico e..., a primeira vez para os dous! E nin poideron despedirse. Para nunca máis. Andrés aínda sentía o derradeiro bico na súa boca. ¡Quizais foi mellor así, sería máis dor!
Antes dun ano, Lupita xa era nai e embarazada do segundo. Seu sogro tivera que irse por mor duns negocios. ¡Ó final era de Zamora! Pero Igüeldo, o fillo, non se foi, quedouse. Iso foi o malo. Un ano adiante deixou claro o que sería de por vida, pois, aínda non dira pancada. ¡Pero falando castelán, víralo ti!, tiña unha labia que te deixaba cheo. Menos ás canecas de viño que as deixaba valeiras. E ós taberneiros negros pois era un pufero con moita clase social -segundo el- e cría que xa todo era de balde por ser o "xenro do señor".
A súa face pronto foi tornando da cor do viño, cousa normal, e tamén de Sol e Sombra. Mais non caía camiño de volta á casa, ás atoutiñadas ía termando ata chegar a ela.
Cinco anos adiante, Lupita xa tiña seis fillos e pechada na casa, cal cárcere de por vida. Namentres, a Andrés tiveron que sacalo os amigos ó sol do día pola vergoña que collera. Estaba pálido e esvaído de estar pechado. "Andrés, non podes sofrir por quén non sofre por ti", dicíanlle. Facelo cambear de casa, foi a mellor solución. Máis entre eles, os amigos, estaba Rosa, unha fermosa rapaza do mesmo rueiro da Arriloa.
Un novo latexar fixo rebosar de celme o corazón de Andrés e esquecer ó seu amor xuvenil. Casaron e esa sí foi a voda do século, diso encargáronse tódolos mozos e mozas do pobo facendo baile na Calle coa murga “Os Imias” de Cabana. ¡Ata o día! Na mesma porta de D.Agapito, e adrede.
Deica iso en diante, foi Don Agapito quen se pechou no fogar para nunca máis saír. ¡Nin á misa, que xa é dicir! As amizades díranlle as costas, pois, o mesmo ca os ratos fuxen do cabazo pola falla de millo, así o deixaron as “altas clases sociais". Eran a Jett-Sett da época coa que se codearan. Dicía Don Agapito que para perder as amizades e ver a súa filla digraciada, houber deixado casala con Andrés. ¡Malia que o dicía tarde!
Andrés e Rosa, pronto chegaron a unha lancha e unha casiña no Carral. Mesmo onde se olla o abrente do Sol á mañá. O novo horizonte. O albor de ledicia. Eran felices coa súa nena Laura.
Deica iso en diante, foi Don Agapito quen se pechou no fogar para nunca máis saír. ¡Nin á misa, que xa é dicir! As amizades díranlle as costas, pois, o mesmo ca os ratos fuxen do cabazo pola falla de millo, así o deixaron as “altas clases sociais". Eran a Jett-Sett da época coa que se codearan. Dicía Don Agapito que para perder as amizades e ver a súa filla digraciada, houber deixado casala con Andrés. ¡Malia que o dicía tarde!
Andrés e Rosa, pronto chegaron a unha lancha e unha casiña no Carral. Mesmo onde se olla o abrente do Sol á mañá. O novo horizonte. O albor de ledicia. Eran felices coa súa nena Laura.
