sábado, 19 de noviembre de 2016

DE CORMELLE A PORTOZÁS


Falábase nas Mareas  Vivas, que había un pequeno pique entre Portozás e Cormelle. ¡Que pouco sabían eles da nosa historia, nunca houbo dos pobos tan ben levados!. Estamos todo o día véndonos e nunca reñimos. Namais abrir o día, nos saudamos dende o Carral ata Santa Rosa. Mandámoslle Nordeste do bo, e para non ser menos, nos corresponden co seu Suroeste, ben feito, por certo.

Nunca houbo dous veciños que tanto se corresponderan. Como din no rural, ata nos tratamos de festa, que xa é dicir. Na Festa do Percebe, os convidamos e logo na Festa do Quince, nos corresponden. Solo temos unha teima coa Virxe do Carme: Nesa festa, os de Portozás poñen todo do seu lado a máis non poder. Pero iso si, na Procesión pola Ría, os visitamos e outro tanto fan eles con Cormelle.

Mais falan as meigas e trasnos -pois habelas hainas aínda que sen pano á curra e uñas largas- que temos casamento á vista. A noiva é de Portozás e o noivo de Cormelle. Levan anos, moitos, dende o 1920 tirándose os tellos. E foron chegando á vellés quedando solteiróns. Dormen de día e pasan a noite en véla. Como son tan velliños, non teñen estes móbiles de agora. E teñen que facerse ver con sinais na noite escura.

E sofren, sofren por non bicarse e darse un arrumaco nas noites de frío. Pero tres millas os separan e cando hai néboa nin unha chiscada de ollo. Prá colmo de males tampouco atopan padriño e madriña, pois, os seus vedraños hai tempo que se foron. E máis colmo,  están sen familia por ser unixénitos. Nas noites de branco luar, falaron por sinais, claro, de facer un xuntoiro á moderna. Pero xa non ousan dada a súa idade, ela, a noiva ten moito recate por aquilo do que dirán as malas linguas. E el, meu galanciño, ten complexo polo moito que ronca.

Pero o noivo, Roncudo da Pedra do Cabo, está farto de tanta soidade. E a noiva, Farola da Insua do Cabo, tamén vai chea de chiscarse o ollo e non ter quén lle enxugue as bágoas de tanto chanto. Malia isto, está a traba do seu segundo apelido: Cabo. Ou sexa, que deben ser algo curmáns e non saben se atoparan crego que os case polo parentesco. Grazas a Deus, que, por ser solteiros, están exentos da antiga oblata, menos mal.

E así están os pobriños sen comerse unha rosca, porque de percebes están que rebentan. Pero tamén lles teñen envexa aos percebes cando ven como “amañan a cousa” sen falla de ir ás percebas. E prá máis, baixo as súas narices. E eles poñéndose vermellos da carraxe espreitando dende o alto. Sobre todo ela, Farola, que ferve en tal ver. El, Roncudo, o pobriño xa non ferve. Pero pensa: “Quen fora percebe, disque son “irmanfroditas”. Esta palabra  escoitoulla a un “bioscólogho” que veu dende Boimorto a ver se era certo. E debía ser verdade porque cando chegou de volta ó coche iba albo en tal ver. Albo, mentras a loura moza que o acompañaba o miraba de esguello e con displicencia, entanto zugaba un percebazo da Pedra e rosmaba vermella: “Este percebe é un home, e un gato é un bicho, xa quixera eu que o meu home fora un percebe”.

Así as cousas, non me digades o cacho casamento de Farola e Roncudo. Todo Cormelle e Portozás de convidados e ben fardados, pieitados e con paxarela. Sería a voda da historia porque do século xa hai moitas, e, la mar me deixe se moito  duran. Que non saberán Farola e Roncudo vendo parellas tódalas noites e abaneando o  Ford Fiesta sen haber picha de temporal. O de “picha” é un dicir. Pero xa non hai respecto aos vellos.

Mais o casoiro vai ir adiante, xa hai padriños. Por parte do noivo, irá D. Afrodisio de la Arregadiña y Bustelo, o noso Alcalde de Cormelle, pero sin bastón. Está  viúvo, pero recalentón e de bo ver. Piéitase con ghomina e  arrecende a Varón Dandi que mola. E de madriña, a Alcaldesa de Portozás, Dona Urraca de Castrelo y Soesto. Tamén viúva, pero mui verde, véighana os demos. Disque foron vistos bailando Bachata e Reguetón con algo de Traketeo en Sta. Comba e deixaron á chavalada sen fala en tal ver. El é de esquerdas e ela das dereitas, pero vanse decantar polo “centro”, xa andan probando.

En canto ao menú: De primeiro, percebes ata tocarlle co dedo, faltaría mais, pero sen cachelos, as patacas atrancan moito. De segundo, un bo polbo da nosa Ría, tamén ata recunquear a ver se aos noivos lles fai ilusión. Logo, virá un churrasco con bos criollos, por aquilo de motivar á noiva. E de postre, pois, plátano de Canarias con nata e Pipermin, é moi sensual, polo de endulzar ben á parella. Xa por volta de tarde, e cando os noivos se vexan como a Lúa en Cuarto Menguante, unha boa chocolatada, por aquilo de aclarar quen somos  papeiros ou chiculateiros.

E por fin chegará o intre degoirado polos noivos. O da primeira noite. Roncudo, o pobriño, que xa está na pitopausia, todo coitado. E ela, Farola, tamén coa menos-pausia. Pero xa se sabe, elas sempre son máis valentes e a noiva tomará a iniciativa: “ A ver, ho, meu Roncudiño, que facemos?”. “Mira muller, ti que non sabes e eu que tampouco aprendín, o mellor é que durmamos”.


Era visto, con 96 anos, pasóuselle o arrós aos dous. De calquera maneira: Vivan os noivos, Farola da Insua do Cabo e Roncudo da Pedra do Cabo por fin durmirán xuntiños e quentes. O resto…, auga pasada non move muíño.

martes, 15 de noviembre de 2016

TEMPO DE SOIDADE


No concerto da Banda Municipal da Coruña no Pazo da Ópera e baixo a batuta do meu benquerido director e amigo J.Luís Represas, soaba hai 15 días unha regalía para este tempo de outono: Les feuilles mortes (La hojas muertas) de Yves Montand. Un título de tristura, agáx un tema para relaxarte e amorriñarte coa novamente caída da folla e o outono.

Mais o tema que hoxe me leva, non é outro que falar da soidade, sobre todo da soidade neste tempo de inverno. Cando sintes o valor de escoitar e compartir unha fala. ¿Unha fala? Que grande é ter con quen falar e sentir o agarimo dunha man chea de tenrura. Ou compartir un vaso de leite mirándose ás meniñas.

Hai uns anos e pensando nunha persoa amiga, compuxen un tema: Soidade. E para sentir ese tema me puxen na pel desa persoa amiga. E estarrecín eu mesmo. O de menos é facer de comer ou a cama; planchar ou pasar a vasoira; fregar ou enxugar a roupa, e así un longo etc. Ata non me atrevo a poñer a letra desa canción aquí. Unha bela letra e canción, pero mui sensible para quen sinta iso: Soidade.

Escribía eu neste blog hai aló un par de anos, sobre unha parelliña nova subida nun plataneiro do noso xardín entre a mestura das follas nunha noite de estío. E sorrín pola beleza desa escena. Malia cando eses púberes teñan a miña idade e lembren ese día dándose arrumacos de bicos e digan coma eu: Que logo pasou o tempo.

Onte tamén estiven na cidade, de novo ao concerto. E de novo polos xardíns, aqueles que no verán de cando a miña mili na cidade, tocaban no Kiosco Alfonso dous grupos musicais tódolos días de verán. E todo era bulicio, batifondo e ledicia. E os meniños rebuldando baixo as palmeiras e ás escondidas do mirto das xardiñeiras. Aquilo era festa, primaveira, paxariños rebuldando entre as árbores. Alí non había soidade.

Pero agora xa non hai ledicia en Méndez Núñez, case todo parece soidade. As follas caen mortas e mesmo parecen molladas de bágoas con tristura. Faltan aqueles miles de soldados, eu entreles, que piropeaban ás belas rapazas da época baixo a ollada de papá Obelisco avisándonos da hora.

Agora pasexo coa miña dona e lémbrolle como eran cada serán  os Xardíns naquel tempo. Vexo as raíces das centenarias árbores descubertas, cal veas dun vello enrrugadas, e maxino se xa estarían alí cando eu pasexaba coa celme rebousando no corazón con 17 ou 18 anos. Sen querer, véxome cal espello, na vidreira xeada dun taxi, e tamén voi indo enrrugado. Como as raíces descubertas das vellas acacias e castañeiros.

Mais os tempos cambearon e solo hai unha diferencia: Agora as parellas bícanse. Daquela non, non se bicaban as parellas diante de ninguén. E velaí onde non sei con que época quedarme, pero case prefiro a miña, a de antes. Agora nin son bicos nin saben bicarse, mesmo parecen –fóra a ialma- a golondrina nai, dándolle de comer ás súas golondriniñas recén saídas do cascarón.


E co Xardín cheo de soidade, volvo a lembrarme do triste outono, de quen non ten con quen falar, da tristura do inverno e das longas e escuras noites de insomnio e desvelo. Xa non hai música no Kiosco Alfonso. Nin meniños rebuldando. Tampouco estaribeles vendendo garrapiñadas, lambocios e chupilandias. Por non haber, non hai nada, solo soidade e follas que van caendo. Pero follas mortas en col dos vellos bancos tamén húmidos. Chegou o outono: Les feuilles mortes.

lunes, 19 de septiembre de 2016

CEN ANOS DA FONTE DO CAMPO



A José Torrado Esmorís (Tío Pepe de Torrado)

(Publicado na Voz de Galicia o 17 de setembro de 2016)

Querido e inesquencible bisavó: En nome de tódolos teus netos e bisnetos Torrados, quero con estas letras lembrarche que non nos esquecemos de ti e da bisavoa Clarisa. Cando menos para min, fostes os senlleiros bisavós que coñecín.
Este ano, querido bisavó, cúmplense cen –un século- dende que ergueches coas túas humildes mans de canteiro/labrador a nosa Fonte do Campo. E velaquí está, á intemperie, ó sol e ó vento. Un pouco esnaquizada polos quinachos dos camións, pero iso si, imperturbable.

¡Canta lenda na túa Fonte, bisavó, cantos amoríos e primeiros bicos á sombra do seu fuste!. Cantas borracheiras naqueles días dos Quintos e cantos milleiros de cervexas pousadas  en col do  seu brocal. Ao seu abeiro, esperaban as nais ás fillas cando o Paseo do Campo. E entre murmurios e coas mans baixo o mandil, de reollo refrescaban a vista ou ben lazaban o pano á curra pasando a man polo queixo coma quen non quere a cousa.

 A Fonte do Campo era o marco para as parellas: nin un paso deica o Río da Roda. E volta á Casa dos Cans. Era, bisavó, era. Agora non hai marcas nin marcos. Tampouco nais ó axexo mentres esperaban a quenda para encher no cano de Riba ou no de Baixo. E sellas, caldeiros e bañeiras facendo tempo no chan, cal  semellanza de dúas serpes. Logo, as bañeiras cheas na cabeza das mulleres con molideira de apoio. E cunha verza sobor da auga para amainar o vaivén das súas ondas.

Canta secura apagou a túa Fonte, noso bisavó. Aquel pingar dos pichos medíase por ferradas cando máis falla facía lavarse pola ruda vida. Agora que só suamos na praia, por toneladas. E hai uns inventos que vós non coñecéches nin falla que fixo: a ducha e un tal "chacusi", unha bañeira de trinta billas botando auga polo de relaxarse sen dar pandolada. O mundo ao revés, bisavó, daquela tampouco tiñades estrés nin "pchiscólogo".

Como dicía, a túa obra marcou naquel tempo que para os rapaces había un Corme subindo ata a Paxariña que se chamaba Givaje. Logo, da Fonte para abaixo, xa era a Ribeira. E veña pedradas nos días de cámbeo de tempo se uns pisaban a raia do outro bando. Xa daquela as cabeciñas non paraban, como se dí agora.

No seu alicerce, se farían os primeiros palcos das festas,  engalañados con espadañas do Río de Riba, fiúncho da Paxariña e hedras do Carral. Fuches testigo, Fonte,  de chantos, tristuras e milleiros de enterros. Pero tamén de cantareas, aturuxos, piropos e paso de Procesións da Virxe do Carme, San Roque e os Remedios. E na  volta das misas de festa, dos bailes solto ou amarrado e todos ben fardados. ¡Ai, meu, pero tamén de lavar e enxugar no pilón, as bágoas das primeiras coitadas e desventuras!

Cando había vodas- mellor dito casamentos- había que coller praza na Fonte, era o lugar de privilexio polo de ver o traxe das noivas, como ían acicaladas, e contar os seus convidados. Ou ás furtadelas ás 6 da mañá cando eran de viúvos ou solteiróns e se soltaban gatos cunhas vellas tixolas amalloadas ao seu rabo.

Pero agora, bisavó, xa non hai Paseo do Campo. Nin ringleira de sellas no chan cando a secura da traída da Arregadiña. Nin Día dos Quintos ou veleiros de arribada. Nin festa algunha ao pé da túa Fonte. Malia isto, a xente aloumiña e quere a túa Fonte, a Fonte do Campo. Durante este século foi o símbolo de Corme como punto de referencia.


Cada noite, escura ou de branco luar, me sento na xanela e penso naquel Corme que te viu erguer. Do primeiro retrato ao teu redor. Dos milleiros de segredos ao teu pé. E maxino dende a miña fiestra, quén te verá deiquí a outros cen anos, nosa Fonte do Campo.

sábado, 27 de agosto de 2016

DENDE A TRIBUNA

DENDE A TRIBUNA

¡Ai, cantas cousas se ven dende a tribuna! Dende hai uns anos que se me dou por subir a ela para a Misa do domingo. Sempre o fago un cuarto de hora antes, pois, é algo que me relaxa. Pero velaí a cuestión que, o relaxamento váiseme ós cinco ou dez minutos de comezar o acto. Isto é cando chegan os que nunca veñen á hora, e, tanto ten que a Misa sexa ás once, ás doce ou á unha. Sen vellos na casa, sen can, gato nin galiña, pois non, non hai maneira meus, sempre tarde e sempre casemente os mesmos! E póñome de mala raxeira. Sempre fun tan puntual en todo, que iso é algo que non atisbo a crer aínda que o vexa cos meus ollos.

A verdade que se eu son o cura “canto a cartilla”. Porque, estaredes de acordo comigo que, si é para coller o avión para Benidorm -polo Inserso, faltaría máis- non falla o primeiro. E unha hora antes, ás seis da mañá!

Mais volvendo ó conto: “Eu ó domingo vou sempre á Misa”. Mentira. Se xuntamos os minutos que faltan cada domingo, ó final de mes faltaron a unha enteira.
Pero a culpa é do cura con tanta permisividade; nin que tivera competencia, vamos! Que a xente entra cando “está lavando a louza” -como se soe dicir- pois nada, benvidos sexan. Que soa o móbil –porque agora estamos tan “mobilizados” que ata na Misa o hai que ter aceso- pois tampouco, nin pío. Que vén unha mamá moderna cun recén no “cochecito leré” e dá a tabarra toda Misa, pois nada, tampouco se lle dí:“ Señora pode irse que xa cumpriu”.

Cando chega o intre de “dárvola paz”, unha comedia: Ó banco enteiro, logo ós de diante e cando xa está a Misa rematando aínda están algún/has cos do  banco de atrás. Que Papa inventaría isto de dar a man? Porque total con  quen nos levamos mal –empezando por min- nin man nin un só dedo!

Antes da Bendición, o cura a dicir os actos da semana e  as notas de avisos: “O xoves ás cinco en Cores, serán os funerais por José Rupérez, máis coñecido por: Pepe da Casa Grande”. “Tamén o vindeiro sábado en Méns, ás doce, cabodano de Manuel Ventura, xenro de Lelo da Costa”.

Ai aquí a que se arma! ¿Por quén dixo?, ¿Quén vén sendo?, comezan os remusmús ó mesmo tempo ca o cura. ¡E non se entera ninguén! Normal. Por qué lle preguntamos ó do lado, se o está dicindo o cura?
“Podeis ir en Paz”, di para rematar. O crego está equivocado, quen queda en paz é Nuestro Señoriño del Cielo despois de semellante feira á saída. Porque meus, ós venres no mercado non hai tanto batifondo.

 ¡Ai, canta falla facía D.Manuel Romero! Aquel crego si que non tiña pelos na lingua. ¡Pero non, estes dagora non teñen xenio! Onde van aqueles sermóns no púlpito e a capela. ¡Que maneira de abouxar! D.Manuel braceando e berrando que mesmo che facían estarrecer. Naquel entón non quedaba ninguén moqueando na Misa. A verdade, tampouco había tele e a xente durmía abondo. E agora ata nin con altavoces te enteras. Eu xa lle lo dixen: ou berra máis ou non me entero. E non quedo durmindo porque aínda veño da cama.

Despois viñan as “monestacións” e iso si que era a novidade: Tres ou catro cada domingo. Porque a mocidade casaba como Deus manda. Ata me lembro dun día que houbo cinco casamentos na mesma mañá! Naquel tempo eran casamentos no sobrado da casa, coma o meu, faltaría máis, pero velaí que foron os que máis duraron. O das vodas  con sete pratos  e postre de tarta de noivos veu máis tarde.¡Menos mal que queda o vídeo de recordo!

Lémbrome dos meus avós cando chegaban á casa: “Logho, que dixo o cura na Misa?”, era a pregunta cotiá. “Ai, hoxe houbo prá todos, e non sabes unha cousa?, tamén casa media parroquia”, dicía o avó. Pero agora preguntas: “Que dixo o cura, muller?”, “Nada ho, o mesmo de sempre”.

Así que xa vedes a onde eu fun  parar dende a tribuna: Cavilando na nenez mentras o cura predica. A verdade, así tampouco un se entera de nada. E ben pensado, o meu tampouco é ir á Misa.


jueves, 4 de agosto de 2016

UNHA DE BANCOS


Pois nada, meus, outro día que sigo sen saber de que escribir, a política anda peor que unha tartaruga vella con reuma aciática.Tamén que non se poñen de acordo de xeito ningún. A digracia deles é verse tan ghuapos no espello. Eu penso que debían copiar de Tío Fraga, que calmaba os ánimos coa súa partidiña de dominó. E xa había consenso. Eu maxino, logo eixisto, que se lle botaran unha de polbo á feira, outra de churrasco con criollos e tinto de barril, habería senso de contado. Pero non son cousas nosas.

O fútbol, ou mellor os futbolistas,  están en temporada de rebaixas, regateos co Montoro a ver se lle pasa a multa sin I.V.E. e líos de faldas, ou sexa, cambeando as que teñen por outras máis noviñas. Así están logo no campo que non hai quen meta un gol, era visto, despois de tanto meter(¿).

E de mulleres mellor non meneallo, porque neste tempo de canícula están bronceadiñas como as do Caribe ese que non sei onde está. E logo che cargan o sambenito de que eres un vello verde cando che quedan catro pelos brancos. Así que visto o visto, pasamos palabra e non falamos de política, nin fútbol nin mulleres.

A cousa de lembrarme dos bancos foi hai unha hora, cando estaba remexendo na busca dun parasol para a miña adorada caravaniña e nada, que non aparece. Hai uns anos, chegabas ó banco de turno-quenda, e namais entrar o porpiaño aló che rogaban con canto había: Mapas de Galicia, quitasoles, tarxetas de crédito aínda sin ter un céntimo, ou te convidava o dire a un café no bar da esquina e todo era unha cheúra. Agora xa non dan nin carameliños de propaganda.

Tempo despois xa comezaron a vender vaixelas de porcelana, baterías de cociña, eleutrodomésticos e a saber o que terían debaixo do mostrador. E aló vías saír a media mañá a calqueira veciña cunha caixa que mesmo parecía saír do Corte Inglés. Eu penso que ata vendían Viagra xenérica, vaite ti a saber.

Ai, meus, pero as cousas foron cambeando,  agora case non che dan nin os bos días, non porque non sexan educados, que o son, o que pasa é que onde facían falla catro empregados hai dous e os pobriños non dan feito. E non che se ocurra pedir cartos dos teus no mostrador, se o fais non cobras ata o día trinta, castigado por dar a lata.

E veña ao caixeiro da porta aberta. ¡O que un ten que chegar a ver na vida! Antes as portas dos bancos estaban fechadas ata cun candado de reforzo. Agora velaí nos deixan as portas abertas e sen fecho. E veña mozos e vellos sacando 10€ dúas veces no día para fardar de entendidos. Nos cae a baba cando metémola tarxeta e nos dá a benvida co teu nome.

Mais a cousa non remata eiquí, a cousa vén sendo que pronto che van cobrar por terlle alí os cartos e servirse deles. ¡Ai non! Onde van aqueles tempos que os xuros eran ao 10%, ou o Mario Gominas Banesto che regalaba un checata de 70.000 chulas por presentar unha cartilla de cliente. E aqueles seus fieles empregados todos entraxeados, encorbatados  e bién pieitados.

Agora nada, chegas a un banco e, o pantalón vaqueiro roto polos xeonllos, a camisa desplanchada e sen afeitar en oito días. E que non tivesen mala noite coa parella, senón xa a tés clara. Logo, aquela cinta pregada no  chan para que non deas un paso adiante: Espere su turno. E alí estás de pé, escoñado dos cadrís ata que o de diante remate de asinar na pizarriña coma da nosa escola, pero co pizarrillo amarrado cun cordelo, non sexa que lle marches con el. ¡Canto hai que aprender dos ricos!

Pero tamén todo sexa dito, teñen que ter moita pacencia, pois, hai vellos que van cobrar ás 8 da mañá o 31 de cada mes, e ás 10 xa os volven traer de volta. Ou sexa, foron á casa ensinarllelos á súa parienta, contalos e apalpalos e logo veña a poñelos na cartilla de prazo fixo. Vamos, como se os pagaran tan ben. E así está a cola que ferve o fin de mes.

E xa que falei de bancos, vou rematar cunha de verdade. Foi hai uns 15 anos, mes arriba, semana abaixo. Había eleuccións municipais e chegou o noso anterior alcalde a Froxán. Xuntou aos veciños e aló lles fala de que pidan cousas. E sae meu tío Manuel, o vedraño do lugar: “Mire señor alcalde, o que máis falla nos fai é un banco”.  O alcalde quedou vermello con tal petición e lle contestou: “Pero señor Manuel, como pide un banco para Froxán se aínda en Corme están marchando”. Ata que meu tío o sacou do apuro: “Vostede non me entendío, o que queremos é un banco, pero de madeira, ou sexa, un tallo para sentarnos e tomar algunha raioliña de sol os catro que quedamos neste lugar”.

E o alcalde respirou fondo, pois xa era Fondo o alcalde.     

miércoles, 29 de junio de 2016

LEMBRANZAS CORMEÑAS
O PALO DE BARCO

Comezando cunha frase  do profesor D. Victor Freixanes: “ En sendo eu rapaz”, lembro como os nosos antergos mariñeiros xubilados se sentaban en col dun vello “palo de barco”, fronte á rambla de Debaixo da Capilla, así en castelán e tal como lle chamamos no pobo.

O tal mastro, tamén xubilado,  brilaba relucente de tan cueirado. Era a casa do mar que tiñan os nosos devanceiros. Cousas da vida, tamén diría Castelao, porque xustamente a Casa do Mar por eles gañada, está erguida onde o tal palo de barco veleiro. Quen lle lo diría aos nosos, aqueles que  despois de 50 anos traballando sin sosego, tomaban o sol de inverno mentres parafraseaban entreles o que máis adiante escribiría C.Emilio Ferreiro: “O patrón todo mo debe e eu non lle debo nada,  nin tan siquera este sol que agora tomo. E mentras me quento espero…”.

E esperaban. Esperaban valentes  a que a campá soara, como dicían rindo. Pero sen medo. Porque o mariñeiro sempre foi valente, a verba medo nunca entrou na súa xerga.
Nos días de sol e sen néboa, ata fardaban da súa boa vista: “Vexo unha galiña con pitos na praia de Laxe, alí mesmo baixo o Cabo da Area”, dicía un deles. “Pero se ti non ves un burro a catro pasos”, lle retrucaba outro.

Co vento norteiro ou fortes suradas, xa tiñan máis de que falar contando a cantidade de veleiros fondeados de arribada. Aqueles onde comezaran con oito anos, unha bolsiña de lenzo con dous pantalóns e camisas zurcidos. E un bico de súa nai. Porque as nais daquela tamén daban bicos, pero mirando a outro lado prá esconder as bágoas baixando polas meixelas. Con oito aniños e pró mar. E sen saber ler pouco máis que o Catón, maxinaba súa nai dende o alto Monte do Carral. Alí e de xeonllos, pregaba á Virxe do Carme polo seu neno. Ao mesmo tempo lle facía sinais co mollado pano da man  á cuberta do veleiro. Ata virar Cabo Roncudo.

Mais logo no retiro, cando entre faroladas e coñas botaban un xanafrío ó casqueiro -aquel cigarro de picadura de Cuarterón que paseniñamente envolvían  con papel de librito, o pasaban ao longo dos beizos para mollar cal pegamento e despois enteaban con chispeiro de mecha- a tarde ía pasando. Ata a cea, un fritó pescado en Carabandufe e mollando na broa.

Tamén coa vella e ruza boina caendo sobor das pestanas, se botaba un moqueada coas raiolas do sol de inverno. Ata que con algunha masmorra se decataban que tan axiña pasou o tempo. ¿O tempo?

“Pero se foi hai catro días e xa teño barba blanca”, maxinaban pasando a man pola enrrugada faciana  e de salseeiros curtida.”Marchei neno e vin vello, onde quedou a miña mocidade?”, dicía o Tío Xoquín. Se ata os fillos preguntaban quén era aquel home que chegara á casa. Non os vin nacer nin  medrar. Cando marchei hai un ano, Carme estaba preta de parir. En chegando de volta, Manoliño, o máis novo andaba. Eu tampouco o coñecía a el, e xa non levaba cueiros de trapo. Eramos dous extraños.

Agora, dende as vidreiras da Casa do Mar, José o fillo de Jesús e neto de aquel Manoliño, tamén fala do tempo. E ve o queles viron: A Ría de Corme e Laxe; a Illa da Estrela ata o Canteiro; a Tiñosa; a Telleira ou Cándoas e toda a Costa de Vendaval. Pero xa non hai boias nin veleiros. Nin botes atracando na rambla de Baixo da Capilla coas arribadas. Ou as lanchas do Río cargando costeiro. Nin está eiquí embaixo o mastro onde sentaban os meus avós. ¿O palo de barco, onde el irá?

E se chove que chova, podería pensar, eiquí estamos quentiños mentres xogamos á brisca de seis, lemos as novas ou vemos o televexo. Pero non, canto daría eu porque os meus devanceiros puideran ver o froito da súa penuria de vida. Non hai dereito.


Vén a noite e dende un curruncho da longa vidreira ollo de esguello as estrelas. E cavilo, cavilo mentres sinto a humidade dos ollos. Saudando coa palma da man cara o Ceo  lles falo baixiño: “Avós, aquel vello pau de barco, é o alicerce desta vosa Casa”. E me parece velos sorrir no Ceo. Quero crer que nos ven. Ben pensado, o inferno xa o tiveron en vida. Enxugo as bágoas, baixamos as persianas e apagamos as luces. Ata mañán, avós.     Suso de Basilio.   Publicado: A Voz de Galicia-28 xuño de 2016        

domingo, 29 de mayo de 2016

¡QUE GANAS TEÑO DE ESCRIBIR!. PERO...


Pero non vexo de que, meus. Xa sei que levo 5 meses sin facelo e non encontro nada que levar á “mesa”. Se un fala de política, mal vamos. Se é de fútbol, peor aínda. E se a cousa se tercia falando de mulleres, pois iso, que son un vello verde. Así que xa vedes, estou atrapado. E mirade vós que me prace escribir, tanto que durante estes meses quixen comezar varios artigos, pero ó final os fun deixando polo motivo que vos digo.

Logo tamén está a cuestión que moitas veces vos comentei: a falla de interactivar con algún que outro lector, que me fagan algún comentario. Xa sei que se falara do primeiro que dixen, ardería isto como a pólvora, calquera se mete nun lío coma este, onde os “profesionais” da cousa casan e descasan uns cos outros coma quen cambea de chaqueta. Antes, cando eu era mozo, lles chamaban vira chaquetas. ¡E que tanta idea me levou! Aínda que dito isto, tamén me levaron e levan moita idea outras cousas e hainas que ir deixando de lado, coma se fora un moble vello aínda sendo mellor que os de Ikea.

No entanto ao fútbol, xa nada, unha que non me gusta e outra que non lle encontro sentido a que un galego deste curruncho ou aldea esquecida, sexa fan total do Real Madrid ou do Barça. Ata aí chegamos meus, pois eu non o entendo, ou si, sempre queremos arrimarnos aos grandes aínda que para eles sexamos uns ninguén, como diría Neira Vilas poñéndose de Balbino. Non, non podo escoitar que os destes lares choren por estes dous equipos nos cales ao fin e o cabo solo son millóns de pelas que se moven. ¡Que fácil ou doado é arrimar aos grandes!. Veleiquí  nestes dous temas, cabería un artigazo se non fora que a armo polo que quixera dicir e teño que calar.

E como vos dicía, solo queda aquel tema do que tanto falabamos na orquestra: de mulleres,  pois falar de política e fútbol era quedar todos a mal e logo había que sorreir no palco. Pero agora non teño orquestra e Deus a leve consigo, polo tanto, xa non teño que apacigar aos forofos polos temas de ídem. Aparte disto, me chamarían un vello verde. E estarían medio no certo, porque o de vello é verdade. En canto ao de verde maxino que non, porque o pouco cabelo que me cubre a calva xa branquou total.

Agora mirade vós e dicídeme cal dos tres temas non traería discusión. Eu por experiencia digo que este, porque as mulleres seguen sendo fermosas e os homes feos, ou  polo menos sempre os vin feos. Eu xa non poido mirarme ao espello, porque vendo tanta arruga váiseme a moral. O resto, como dicía, xa se foi hai tempo. Queda a vistiña, Santa Lucía bendita nola conserve aínda que sexa para “sofrimento”.

Mais cambeándo de tercio, tamén vos comento que fun de vacacións Imsersianas ata aló en Gandía 15 días e a Valencia ver a Cidade das Ciencias e das Artes. Fantástica obra, o malo foi  comer a “rica paella valenciana” que non é máis ca un guiso de arrós con polo. E se lles parece mal que veñan probar a nosa. Tamén me enterei alí que andan mal entreles, seica non leiran, parece ser que lles vai caendo o pelo de tanto branqueo e “putacións” ou algo así din os xornais. ¡Que tamén me branquou a min, amigos!. (Pero isto que quede entre nós, pois foi un segredo que me contou un de Ourense que traballa alí facéndolle pulpo á feira).

E logo está a miña paixón de caravaning. ¡Cada vez que penso que non vou estrear unha desas de verdade non sei que me dá! Aínda que tamén xa vou tendo medo na carretera, como creo vos dicía no outro artigo. Así que agora o tempo vaise coa miña dona, pois, non me deixa nin ir comprar o pan solo, debe ter medo que me perda. ¡Nin que fora tanta perda!. Non sei porqué, pois, para atopar outro coma min non ten que romper moito a cabeza, total para o  que cobro de pensión aínda non sei como me lava e plancha. ¡E cociñar tamén, todo hai que dicilo, que ben cociña, meus!. A verdade que por este precio non atopo acougo en ningunha pensión nin de unha sola estrela e con cama de xergón de palla. Non sei que será de min se un día me chimpa fóra. Tamén xa calo canto poido. E achantando, xerundio do verbo achantar.

Así que colegas, como dicía, creo que foi San Agustin, estamos en tempo de tormentas e non convén facer mudanzas, enténdase comentarios. Cando o asunto se vaia calmando e as augas de castela e do mediterráneo  lles volvan aos ríos xa veremos de que falamos. Aquí as nosas augas xa están ben encauzadas e aló morren de sequía. Ata nos baños dos hoteis rogan non gastarlles moita auga. Mentras tanto, "vivamos como galegos e a vaquiña polo que vale".


P.D. Ai carallo, agora que rematei, acórdome que puiden falar de coches, sempre mola cantidade coas últimas novidades e nunca trae trifulcas, pero xa foi, e outro día será.

martes, 26 de enero de 2016

¡QUE TAN POUCO FAI FALLA PARA VIVIR!


Como xa sabedes os máis achegados, sempre fun un afeccionado ao mundo das autocaravanas. Pois, velaí onde por fin cheguei a ver o meu soño cumprido: Xa son un autocaravanista, pero vello, que non é o mesmo que un vello autocaravanista. E velaí tamén onde vexo medio frustrada a miña van ilusión: que xa me pon medo alonxarme da miña Galicia que coñezo como a palma da man.

Era a miña ilusión. Era. Mais non ousarei en facelo. A miña ilusión era darlle a volta a España. De cidade en cidade. De vila en vila e  aldeas todas. O mesmiño que aquel inesquencible cantautor José Antonio Labordeta, de quén sentía envexa da súa andaina e coa guitarra nas costas.

En canto ao tema, non é por medo a  durmir dentro, nunca máis lonxe. A cousa vén sendo que me pon medo saír á carretera, sobre todo ás novas vías e autovías nas que xa un tolea con tanto carril e rotondas. (Falando disto e xa que están de moda, vou pedirlle ao alcalde que en Corme tamén queremos unha rotonda. E se tamén atopa un semáforo vello, pois iso,  molaría cantidade).

Lerias aparte, aínda así vale a pena saír. Como si é para o pobo do lado, din os vellos caravanistas. A cousa é romper co cotián de tódolos días. Non ver o mesmo mencer nin a posta do sol sempre desde a mesma xanela. Ou sexa, non outear sempre o mesmo Fusco e Lusco.

Mais a cousa máis fermosa que atopei nesta aventura foi o decatarme de unha cousa: ¡que tan pouco fai falla para vivir!. Deben ser 6 mtrs. cadrados. E chegan e sobran. A cama mesmo parece a alcoba dun jeque árabe toda rodeada de cortinas. Ata 6 pares de cortinas dobles fixo a señora, que por algo foi modista. E vermellas por dentro polo de dar un toque sensual (perdón, quixen dicir especial). E cama de 1,20. E sobra cama. Total…

Ou sexa, un harén-suit-nupcial, que case parece o de Cleopatra ou o daquela peli de Liz Taylor, pero made in casa. (Que quede entre nós: feito por min). Pero legal, conste, con proxecto de arquitecto e legalizada. E non vos falei do alumeado, ai, iso é de peli, e todo inventado polo servidor. Mesmo parece unha discoteca. ¡Malia non ter 20 anos!

Pero do que vos quería falar,  vén sendo da controversia ao descubrir como vivimos na casa: Almorzar en cinco minutos, ela sube ao 3º polo de planchar e ver a nosa Ría, e eu baixo ó 1º sentarme neste “ordeñador”. E ata mediodía. Media hora en xantar e ata a noite, eu para a nave/museo/ comedor e taller en Guxín, e ela para a finca da Atalaia. Chegados á cea, outra media hora e saír ata o muelle. Despois o televexo, pero cada un no seu, porque non hai acordo. Un na cociña e o outro no sofá. ¿Canto falamos en todo o día? ¿Canto tempo estivemos xuntos? Nada.

Ai, meus, pero aquí as cousas cambearon. Nin polo periódico ou o pan me deixa ir solo. Aquí son as 24 horas. E xogarlle á baralla, requisito nº1, nada de televisión. Logo, pasarlle a vasoira ó chan,  levar a basura e un longo etc. (O de longo é un dicir, porque o chan debe ter 3 mtrs. cadrados).

Así pois, xa vedes o contraste. Foi unha maneira de descubrir e de reencontrarnos, algo que na casa non sucede. Verdadeiramente vale a pena. Logo, hoxe en Sanxenxo, Portonovo, o Grove ou a Toxa, e mañán nas Catedrais escoitando as ondas do mar mentres vás adormecendo. Realmente fermoso. Agora é cando estou verdadeiramente descubrindo a Galicia que eu pensei que coñecía. E non era certo, antes iba traballar e sen poder parar onde querías. E abofé que non hai porque saír da nosa terra,  ten moito que descubrir.

Agora debía facer algo de francés, porque  eles sen falar español nin nós o seu idioma, son con quén mellor nos entendemos. Incrible, pero certo. Así que mocidade, non o pensedes máis, unha furgo de panadeiro cunha manta prá por riba, e outra prá por baixo e unha almofada, queda a cousa amañada. Logo unha veliña india polo de ambientar e unha luciña vermella para facer fondo, e..,unha perna tapa a outra. ¡Ai, quén tivera 20 anos, reitero!.

Mais para isto tamén hai que ter crianza, meus. Como a miña, aquela de durmir sendo un púbere, cando saín ao mundo musical. En cabanotes de palla e entre apeiros de labranza envolto nunha gabardina vella. E ollando a lúa chea e rebousando de ledicia. E co traxe da banda abotonado ata o pescozo sen quitar en tres días, o mesmo que os zapatos e calcetíns. Logo de mañá, lavar os ollos no río da parroquia de turno e enxugalos co senlleiro pano da man. Ou sexa, coma os moinantes, pero peor, porque eles xa tiñan naquel tempo as furgonas anticipo das caravanas.

Malia o que máis carraxe me dá, é escoitar que, como son capaz de durmir sen ter medo. E tampouco ducha nin baño. Nin chacusi, vamos. Ou cén metros de piso. E máis aínda, que isto o digan os da miña xeración. ¡Xa quixeramos ter naquel tempo  para durmir, o coche do Bolichero de Neaño!.

P.D. Non quero esquecer, polo que poida vir, que durmin entre arados e grades en col de palla enxoita e ollando o Luar na Lubre.

Att., un caravanista vello. ¡Que tan pouco fai falla para vivir!