CLASES SOCIAIS Capítulo IV

Hadrián e Castor, máis tódolos fillos de Lupita falaban o galego coma os demais rapaces do pobo, aínda que co seu pai chapurraban o castrapo. Mellor dito, seu avó xa non tivo valor de inculcarlles o seu castelán falante ó verse na ruína económica e social na que se atopaban.
Quince días adiante do encontro de súa nai con Andrés, aló se presentaron ó pé da lancha. Diante dos seus xa coñecidos mariñeiros, diron os bos días e achegáronse a “botar unha man” coma de costume. Antes de xantar, baixara Rosa e a nena. Diante de todos aproveitaron a ocasión: “Señor Andrés, non podería enrolarnos para o verán a nolos dous?, xa estamos na idade de traballar e con vostede temos máis confianza ca con ninguén”, dixeron.
Andrés contaba con isto, non o pillou de sorpresa. “Pois haber..., haber se hai prazas e levaréivos logo, pero non é de todo seguro. Aínda que..., de calquera maneira tedes que vir primeiro uns días de bon tempo na chalana para ver se non vos mareades, vale?”.
Os rapaces choutaron ledos ó escoitar aquilo. Na mesa xantando, Andrés rompío o xeo: “Ti que dís Rosa co destes rapaces, enrolámolos ou non?”. “Home, ós pobriños faille falla, quizais máis ca ningúns outros do pobo, que xa é dicir sendo netos de D. Agapito. Tamén teñen corpo e gañas de traballar, ó revés de seu pai”, dixo Rosa.
O do “seu pai” fixo que Andrés estoupára a tusir “unha espiña dun farro”, segundo el. “Tamén veño ollando dende hai tempo que o máis vello, non se parece en nada ós outros. Non cho parece?”, dixo Rosa tan inxénua. Agora foi a tona dun cachelo a que se lle “pegou ó ceo da boca” de novo a Andrés. Coma quen non quere a cousa, colleu deica ó vertedeiro coa ferrada por auga da sella. A face vermella saltáballe á vista.
“Papá, mamá, levade ós meus amigos na lancha, ho, pois son moi boíños e xogan comigo”, saltou Lara de ledicia. “Rosa, vou ata as Casetas da Talaia ver o tempo pa ir pescar unhas bicudas tan siquera, logo veño”, dixo Andrés saíndo. “Papá, vou contigo tamén pasear”. “Verdade que os vas levar na lancha?”, dixo a nena subindo o Caramanchón. “Papá, son tan boíños que ata parecen meus irmáns, lévaos ho”. Andrés con tal ouvir, tropezou nun pelouro e levou unha escotelada nun xeonllo que amosou sangue pola rodilleira do pantalón.
Dous días adiante co tempo de calma, Andrés convidounos a subir na chalana. Só ata Riocobo ó socairo da Estrela polo do mareo deles. Namais subir, Andrés -de reollo- cravou os ollos en Hadrián mentres lles ensinaba a coller os remos, meter os estrobos nos toletes e vogar. ¡Era verdade, pouco se semellaban entres sí! ¿Como nonme decatei antes?, pensou vogando no banco de popa fronte a eles e ciándo a chalana.
Durante a tarde e mentres pescaban unha, fixouse que Hadrián tiña dous remuíños na cabeza. ¡O mesmo ca el! E os pés, clavadiños e abertos para fóra. ¡Ai Deus noso Señor!, a xente vai decatarse e isto vaime desfacer a vida.
Mais, algo no seu adentro comezou a facerlle sentir agarimo. Antes era lástima pola súa pobreza. Agora era diferente: era o seu fillo. De volta na Ribeira, choutaron na praia: “¡Non nos mareamos nin nada!”. Só foi unhos segundos, pois nun intre comezaron a atordar na area. Andrés agarrounos pola caluga ó ver que caían. De sotaque sentiu unha sensación distinta entreles. O contacto con Hadrián, fíxolle por a pel de galiña.
Cando termaron de si, Andrés púxolle un cesto de mimbre cheo de peixe que os dous colleron polo aro. Ían ledos a máis non poder cando pasaron fronte á vella Torriña e os mariñeiros sorriron ó velos. “Os fillos do Purrelas non parecen del”, dixo un. “Non hai mellores fillos cós dos vagos”, dixo outro. “E pensar que o D. Agapito non quixo a Andrés de xenro, e agora é quen lle saca a fame da casa!”, falou un terceiro.
Namais pasar o umbral cheos de ledicia, súa nai non poido conter as bágoas mentres ollaba ó seu pai na lareira. Foi unha mirada case de odio que o vello entendiu sen falla de comentarios. “¿Que, padre, estais satisfizo agora de la mi boda conel aristócrata madrileño? ¿Acordáisvos de la paliza por ser feliz con el hombre que yó quería?. Nó padre, tampoco siento pena por vós desde el momento que por la vuestra vanidad hicísteme la más desgraciada del nuestro pueblo”, dixo Lupe enxugando as meixelas.
Os nenos axenos a todo isto, estricaban polo vertedeiro a primeira cheúra que nunca viran na casa. Seu avó pillou escaleiras arriba sen cear. Tampouco había nada na despensa apolillada. ¡Só o peixe dos netos! Un pouco máis tarde o ulido do fritó na tixola chegáballe ó cuarto. Ata lle chegou ó “xenrrísimo” que baixou co recendo logo de durmir toda a tarde. Agora xa non tiña nin para unha caneca de viño purrela, ía ós grois e amoras polas silveiras. Facíanlle de viño e compango.
¡Quen o diría que agora naquela casa -outrora a rica do pobo- o que primeiro albiscaba un pexego ou unha mazá na horta, á boca aínda sendo un verde abrouxo! Na cociña o mesmo, unha fungalla de broa: á boca do máis espabilado. ¡Que fácil foi mentres a pobreza lles enchía a casa de canto había! E do melloriño, por suposto: O mellor peixe, polos, ovos, patacas, trigo e millo, raxo eo mellor pernil do porco... ¡Ata as criadas tiñan a pel fina de tanta abundancia!
Pero dende aquel día, Lupe decidiu adicar o resto da súa vida a cuidar ós seus fillos e a súa nai Amelia, outra vitima do seu pai aínda sendo tódolos bens propiedade dela por herencia. A el, ó fillo do tal D. Enrique de Mahía -que nunca máis se lle viu o pelo dende a triste voda prántoulle cara: “Igüeldo, hasta aquí llegamos. Sabes mui bién que casáronme contigo a la fuerza sin conocerte de nada. Me violaste durante diez años, porque..., yó jamás sentí el amor contigo. Embarazásteme cuantas veces dióte la gana y borracho. Llevástela nuestra casa a la ruína total. Eres la verguenza del nuestro pueblo. ¿Ganáste un real nestes diez años? ¿Dónde está la tuya rica familia que nunca viósele el pelo?”.
“Pero sabes, tú no duermes nunca más conmigo ni harás uso del matrimonio por mucho que te pertenezca. ¡Porque, vale más amor sin sexo, que sexo sin amor! Y tú no tienes amor ni para ti mismo ni...,ni para los nuestro hijos. A partir de ahora mismo sacas las tuyas cosas del nuestro cuarto o sácolas yó las mías”.E canto ao seu pai, endexamais tivo outro sorriso nin mimo para el.
De pronto, Lupe, unha de tantas mulleres obxecto naquel tempo -máis aínda na nobleza feudal- dicidiu revirarse para sempre do asoballamento machista. De ser casada con quen seus pais lle impoñían. De ser unha ama de cría logo de satisfacer os desexos do home cando a el se lle antollaba.
No outro día, Lupe saiu á rúa coa cabeza erguida. Sabía que ó pobo nada tiñan xa que esconderlle. ¡Que máis tiña a verdade total! Polo menos comezou a ter con quen falar.¡Ter con quen falar! Que doado parece e que tan difícil é nalgunhas vidas. ¡Canto vale unha verba con agarimo aínda pasando fame! Pero ela levaba dende que a “casaron” sen ter con quen desfogar.
Comezou a coller cor na pel, pálida do seu encerro por vergoña. O pobo, sabedor do seu triste fado marcado polo seu pai, comezou a arrufala a máis non poder. Ela fora a máis grande vítima del, do cazique que asoballou a todo un pobo. Mais agora, xa eran as mulleres dos armadores pobres quen lle falaban de embarcarlle ao resto dos fillos tempo adiante. Os armadores ricos tamén lle diran as costas dende que a viron empobrecer. ¡Eles, os pais das súas amigas da mocidade as cales a rexeitaron dende que casou!
Mais que grande lección aprendío Lupe: Os pobres aos que seu pai asoballara eran agora quen lle daban alicerce. Por fin, aquela “pobre rapaza” comezaba a sentir algo no seu adentro: O agarimo do pobo que a viu nacer e que foi testigo do seu triste fado. Lupe agora xa quedaba a falar no adro logo da saída da misa e, cada día ía tendo máis amigas. Non sabía o porqué, pero sexa como for, estaba convencida que dende a súa conversa con Andrés, algo meirande estaba a mellorar na súa vida. Iso pensábao ela...