LEMBRANDO AQUELES FUNERAIS

Hoxe que está un día tenebroso, que mellor que falar de cousas tristes polo de facervos estarrecer de medo. Perdón, digo isto antes de que me poñades a caldo, pois, realmente era de escribir cousas ledas. Pero non atopo no caletre nada apropiado, así que… a recordar vellos tempos.

Cando eu era rapaz, non hai tanto, pois aínda son un mozo, os funerais eran como Deus manda. Ou sexa, que eran de verdade, non como agora: unha misa de ánima mea de media hora xustiña e marchando tomar o café das cinco.

Cando eu era rapaz, repito, os funerais duraban a mañá enteira. Viñan os cregos todos da táboa, como se adoitaba chamar ós da redonda. A cousa viña sendo que aló sobor das nove da mañá –pola tarde estaban prohibidos- viñan aparecendo as cabalerías polo noso Campo. Cada crego co seu faco –nada de bestas, eran "femininas"- e na volta da Fonte enfilaban cara a Casa dos de Correa, donde no curral estrado de toxo, alí remoían toda a mañá.

A cámbeo de isto, lle facían un bo esterco con tanto cirilloto, era o canon do aparcamento, ou sexa, a ORA, agora tan de moda por aparcar. Aqueles facos impoñían respecto polo seu porte e estatura, e máis cos cregos vestidos coa negra sotá até os mesmos pés.

Comezaban unhas tres misas rezadas antes da última que era a de funeral. Cada crego ía misando segundo ían chegando. Recordo que miña nai e as avoas dicían: “vou oirlle unha misa mentres ferve o caldo, e logo volvo á grande”. E así toda a mañá unha trafega de xente indo e vindo dunha ou doutra misa.

Aló sobor das dez, velaí aparecía polo Río da Roda, unha muller da casa de Tía Carme de Tella, cunha cesta de mimbre para o almorzo dos curas. Dentro, café e roscas a pasto. ¡Cantas teño comesto na sacristía despois de os curas iren fartos! A sacristía mesmo parecía a Bodegón con tanto ir e vir, adentro e a fóra, saír uns misar ó Altar e outros entrar almorzar.

Á marxe disto, recordo no medio da Igrexa un tromontorio de tres metros de altura e todo cuberto de negro. Parecía unha pirámide e cada chanzo ateigado de vélas en candeleros de cobre, según fora de pobre ou rico. E así a cousa até aló a unha do mediodía que duraba un funeral calquera. Mentres misaban uns curas, os outros nos confesionarios. E a xente á cola, sobor de todo a familia que non podía faltar sen confesar e comungar.

Pero isto non era nada, meus, o peor de toda esta costume era a de vir toda a xente dun enterro de volta do cemiterio, até a porta do difunto e rezar de novo unha “estación”. Logo o día do funeral –nunca podía ser no enterro- a xente ía achegándose á porta do finado dende unha hora antes para logo saír todos de cara á Igrexa. E á volta santo do mesmo, de novo levar a familia até a casa e de novo rezar na porta.

Un ano despois, o cabodano. E volta á mesma historia: xuntanza na porta do morto e acompañamento ao remate. Malia todo isto, recordo con tristura que as viúvas non podían ir ao enterro dos seus homes. E a caixeta chea de cintas que levaban os máis cercanos ao difunto. Se era alleo, levar unha cinta era símbolo de moita amizade. E as coroas diante do difunto levadas entre dúas persoas. ¡E a xente contaba as cintas e as coroas! Se fosen moitas, aquilo daba que falar. Logo as gabardinas e chaquetas co brazalete negro. E nas solapas un indicativo tamén negro. E isto era ata para os mesmos cuñados. E durante uns tres anos se eran os máis achegados.

Mais, todo hai que lembralo, no rural facíase para toda a familia e séguese facendo, un guiso ou caldeirada de fartura para despois do enterro ou funeral. E viño a pasto, isto alivia un pouco a dór. Xa o día o refrán: ¡As penas con pan, son menos!

A verdade que con tanta tristura casemente non valía a pena morrer. Eu xa non quixen palmar daquela a ver se cambiaban as cousas polo de non darlle a lata á familia. ¡E algo foron mellorando!